01

Wat is depressie?

Als er al íéts is wat je wilt wanneer je een depressie hebt, dan is het wel de gordijnen dichttrekken en onder de dekens kruipen. Depressie is een geestelijke toestand waarin je absoluut niets positiefs meer kunt ontdekken: niet aan de wereld in z’n geheel en niet aan je eigen leven in het bijzonder. 

Erfelijkheid, invloeden vanuit de omgeving en persoonlijke eigenschappen kunnen een rol spelen in het ontstaan van een depressie. Eén onderliggende oorzaak voor depressie is niet gevonden. Verschillende onderzoekers zien een depressie als een netwerk van symptomen – zoals slaapproblemen en piekeren – die elkaar beïnvloeden, versterken en in stand houden.

Van alle psychische aandoeningen komen depressies het vaakst voor. In Nederland krijgt een op de vijf volwassenen ooit in zijn leven een depressie. Depressie komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

02

Wat zijn de kenmerken van depressie?

Een depressie heeft twee hoofdkenmerken: je hebt minimaal twee weken achter elkaar last van somberheid en neerslachtigheid én je beleeft nergens meer plezier aan. Daarnaast zijn er nog zeven andere concrete signalen van depressie:

  1. terugkerende gedachten over de dood en/of zelfdoding;
  2. dagelijks weinig of juist veel slapen;
  3. veel of weinig eten en daardoor duidelijke gewichtstoename of -afname;
  4. motorische bewegingen zijn langzamer of juist onrustiger geworden;
  5. concentratieproblemen of besluiteloosheid;
  6. last van energieverlies en vermoeidheid;
  7. gevoelens van waardeloosheid of schuld.

Wanneer ben je depressief en wanneer zit je in een dip? Je spreekt van een depressie als je minimaal vijf symptomen hebt. In ieder geval één van die symptomen moet een hoofdkenmerk zijn. Heb je minder dan vijf symptomen, dan zit je in een dip.

03

Verschillende soorten depressie

Depressies kunnen variëren van licht tot zeer zwaar. Ook zijn er verschillende soorten depressie. Zo kun je bijvoorbeeld een depressie krijgen na de bevalling: een postpartum of postnatale depressie. Dysthymie is een milde variant van depressie. Bij deze aandoening heb je minder symptomen dan wanneer je last hebt van een ‘gewone’ depressie, en de verschijnselen die zich voordoen zijn minder intens. Wel heb je er langer last van, tenminste twee jaar. 

Depressies kunnen ook deel uitmaken van een bipolaire stoornis, ofwel een manisch-depressieve stoornis. Mensen die bipolair zijn hebben afwisselend depressies en perioden waarin zij een extreem uitbundige stemming hebben. De bipolaire stoornis begint meestal in de vroege volwassenheid. 

Een seizoensgebonden depressie steekt ieder jaar weer in hetzelfde seizoen de kop op, zo kun je bijvoorbeeld last hebben van een winterdepressie.

04

Wat zijn de oorzaken van depressie?

Niemand weet precies hoe een depressie ontstaat. Erfelijkheid speelt een rol, maar als depressies in je familie voorkomen betekent dat niet dat je zelf ook een depressie krijgt. Wel is je genetische kwetsbaarheid dan groter.

Persoonlijke eigenschappen, zoals piekeren en perfectionisme, kunnen ook van invloed zijn op het ontstaan van een depressie. Daarnaast vergroten ingrijpende levensgebeurtenissen, zoals ziekte of werkloosheid, de kans op een depressie. Net als gebeurtenissen die lang geleden gebeurd zijn, zoals emotionele verwaarlozing of het verlies van een ouder in je jeugd

Waarschijnlijk speelt het effect van langdurige stress op de hersenen een belangrijke rol in het ontstaan van depressie. Een depressie verandert de structuur en biochemie van de hersenen.  

Test: ben je depressief?
TEST
Doe de test »

Test: ben je depressief?

05

Omgaan met depressie

Om meer grip te krijgen op gevoelens van somberheid, is het allereerst van belang om goed voor jezelf te zorgen: denk bijvoorbeeld aan goed slapen en regelmatig sporten. Onderzoek laat zien dat ook voeding invloed heeft op depressieve gevoelens.

Een online training geeft je inzicht in je klachten en biedt handvatten om ermee om te gaan. Het ontwikkelen van ‘droomleefregels’, als tegenhanger voor ingesleten leefregels die je een rotgevoel geven, kan ook helpen. Als je bijvoorbeeld als ingesleten leefregel hebt: ‘Ik zal de rest van mijn leven in de steek gelaten worden’, bedenk je de droomleefregel dat iedereen juist dol op je is. Het doel is om je brein te laten ervaren hoe prettig positief denken is.

Heeft iemand in je omgeving een depressie? Stop met het geven van goedbedoelde adviezen. Drie inzichten die helpen om depressie beter te begrijpen: een depressie is geen kwestie van ondankbaarheid, elke depressie vraagt zijn eigen aanpak en herstellen kost tijd.

06

Behandeling depressie

Wat te doen tegen depressie? Hoewel er niet één oorzaak is aan te wijzen voor depressie, zijn er veel behandelingen die helpen. Bij milde klachten kun je zelf veel doen. Als de klachten niet verbeteren, zijn psychologische behandelingen zoals cognitieve gedragstherapie en mindfulness goede behandelopties. Voor jongeren worden ook laagdrempelige behandelingen ontwikkeld: zo is het mogelijk om te gamen tegen angst en depressie.

Bij langdurige en ernstige depressie kunnen medicijnen zoals antidepressiva helpen. Een combinatie van therapie en medicijnen is ook mogelijk. Bij mensen met een winterdepressie is lichttherapie een goede optie. Bij een zeer ernstige depressie wordt soms gekozen voor elektroconvulsietherapie.

Elke behandeling heeft haar eigen, deels onnavolgbare werking. Als een behandeling aanslaat, verandert je hersenactiviteit aantoonbaar. Zaak is vooral dat je iets vindt dat bij jóú aanslaat. 

Op eigen kracht uit een depressie: 4 tips

Op eigen kracht uit een depressie: 4 tips

Als je er middenin zit betwijfel je of je ooit uit je depressie kunt komen. Depressie-onderzoeker Ad...

Lees verder
07

Depressie en antidepressiva

Ruim 1,1 miljoen mensen in Nederland slikken antidepressiva. Ongeveer de helft van die mensen gebruikt de medicatie twee jaar of langer. Maar dat is niet altijd nodig, denken veel artsen en wetenschappers. 

Voor de een kan een antidepressivum levensreddend zijn, bij anderen hebben antidepressiva weinig effect. Cognitieve gedragstherapie is bij matige en milde depressie even effectief als antidepressiva en biedt betere bescherming tegen terugval. Cognitieve gedragstherapie helpt je om grip te krijgen op je verstoorde emotiehuishouding, waardoor je ook toekomstig onheil beter het hoofd kunt bieden. 

Hoogstens de helft van de mensen die langdurig antidepressiva slikken hebben kans op een terugval als ze ermee stoppen. De andere gebruikers kunnen wel proberen om ermee te stoppen. Als je overweegt om het gebruik van antidepressiva af te bouwen, dan is het belangrijk om dit te bespreken met een arts of psychiater. 

08

Depressie en werk

Een op de zes werknemers heeft of krijgt ooit tijdens zijn of haar loopbaan psychische problemen. Dat kan variëren van klachten zoals stress en concentratieproblemen tot een ernstige depressie. Tweederde van de mensen met psychische klachten zwijgt erover op het werk.

Op het werk open zijn over je depressie is geen beslissing om lichtvaardig te nemen. Je kunt niet voorspellen hoe mensen reageren. De een heeft veel begrip, de ander maakt misschien een grap of een rotopmerking. Maak een goede afweging voor jezelf: hoe belastend is het voor je om het niet te vertellen? Als je weinig last hebt van je klachten, is het waarschijnlijk een ander verhaal dan wanneer je je werk niet zonder aanpassingen kan doen. In het laatste geval levert openheid mogelijk veel op. 

Video's over Depressie

5 vragen over depressie
Video

5 vragen over depressie

Wat is het verschil tussen een dip en een depressie? Wat zijn de kenmerken ervan? Wat is of zijn de oorzaken van depressie, speelt...
Stefan Groothuis over zijn depressie
Video

Stefan Groothuis over zijn depressie

'Ik moest en zou wereldkampioen worden.'

Meer over depressie

Een ogenblik geduld...
Meer knuffelen, minder depressief
Kort

Meer knuffelen, minder depressief

Knuffelen verbindt, troost en kalmeert. Toch is er bar weinig onderzoek gedaan naar de effecten van knuffelen op depressie, angst ...
Meer knuffelen, minder depressief
Kort

Meer knuffelen, minder depressief

Knuffelen verbindt, troost en kalmeert. Toch is er bar weinig onderzoek gedaan naar de effecten van knuffelen op depressie, angst ...
Jong en depressief
Artikel

Jong en depressief

Wanneer is een teruggetrokken kind gewoon aan het puberen, en wanneer is het tijd voor een gesprek? Bij een jongere ziet een depre...
Jong en depressief
Artikel

Jong en depressief

Wanneer is een teruggetrokken kind gewoon aan het puberen, en wanneer is het tijd voor een gesprek? Bij een jongere ziet een depre...
Waarom een depressie óók een proces van persoonlijke groei is
Artikel

Waarom een depressie óók een proces van persoonlijke groei is

Eenderde tot de helft van alle mensen krijgt ooit in zijn leven een depressie. En al is de oorzaak nog altijd onbekend, wetenschap...
Waarom een depressie óók een proces van persoonlijke groei is
Artikel

Waarom een depressie óók een proces van persoonlijke groei is

Eenderde tot de helft van alle mensen krijgt ooit in zijn leven een depressie. En al is de oorzaak nog altijd onbekend, wetenschap...
Ben ik gewoon somber of heb ik een winterdepressie?
Artikel

Ben ik gewoon somber of heb ik een winterdepressie?

Moe, lamlendig, mistroostig: veel mensen zitten in de winter (veel) minder goed in hun vel. Hoe zit dat – en is er iets aan te d...
Wat je niet moet zeggen tegen iemand met een depressie
Artikel

Wat je niet moet zeggen tegen iemand met een depressie

Vergeet goedbedoelde adviezen aan mensen met een depressie; hoop is wat ze nodig hebben. Drie inzichten die helpen om depressie be...
Bah, zomer: deze mensen haten het
Artikel

Bah, zomer: deze mensen haten het

De zon schijnt, de jurkjes en korte broeken kunnen uit de kast worden getrokken en we zijn weer meer buiten: we genieten massaal v...
Dankbaar dat ik nog leef
Interview

Dankbaar dat ik nog leef

Deze drie mensen deden een suïcidepoging, maar zijn nu dankbaar dat ze nog leven. ‘Ik wilde helemaal niet dood, maar ik wilde a...
Gevoelig voor depressie
Kort

Gevoelig voor depressie

Kun je het risico op een depressie al op jonge leeftijd inschatten? Ja, suggereert recent Amerikaans onderzoek.
Helpen antidepressiva wel?
Kort

Helpen antidepressiva wel?

Er is geen overtuigend bewijs dat depressie het gevolg is van een tekort aan serotonine in de hersenen. Dat blijkt uit een grote o...
14319