Tips: weg met winterdepressie

Extra licht helpt

Kale bomen, duisternis en guur weer: voor veel mensen voldoende ingrediënten voor een sombere stemming. In een poll op de website van Psychologie Magazine zei 6 procent van de 306 bezoekers echt depressief te worden in de winter. Een winterdepressie, ook wel Seasonal Affective Disorder (sad) genoemd, is anders dan een ‘normale’ depressie. Mensen met sad zijn ’s winters prikkelbaar, moe terwijl ze extreem veel slapen, somber, en ze komen vaak kilo’s aan. In de lente functioneren ze weer normaal.

Een grote meerderheid van de lezers (64 procent) lijdt echter aan sub-sad, oftewel de ‘winterblues’, een minder ernstige variant van de winterdepressie. Hun stemming varieert ’s winters van een tikje somber tot behoorlijk neerslachtig. 20 Procent had nergens last van en 10 procent wordt zelfs vrolijker in de winter!

Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat hoe noordelijker men leeft, hoe vaker winterdepressie voorkomt. In Florida lijdt zo’n 1,4 procent van de bevolking aan de winterdip, in Alaska 9,2 procent en in Lapland zelfs 30 procent. Uit een Canadees onderzoek in een psychiatrisch ziekenhuis bleek dat de opnameduur van depressieve patiënten in de noordvleugel van het ziekenhuis gemiddeld 15 procent langer was dan die van patiënten met dezelfde klachten in de zuidvleugel.

Waarschijnlijk heeft die grote invloed van licht op de stemming iets te maken met ons bioritme. Bij mensen die gevoelig zijn voor daglicht kan het bioritme verschuiven als de dagen korter worden, waardoor hun slaap- en eetpatroon en daarmee hun stemming ontregeld raakt. Lichttherapie is momenteel dé behandeling tegen winterdepressie. Een lichtkuur van vijf sessies met een speciale lichtbron kan genoeg zijn om van je somberheid af te komen.

Ook bij de winterblues kan extra licht goed werken. Er wordt al geëxperimenteerd met lichttherapie op de werkplek. Een van de tips tegen winterdepressie is dus om veel naar buiten te gaan of af en toe een zonnebankje te nemen. In Helsinki en Londen zijn al lichtcafé’s geopend waar je naast je dagelijkse dosis cafeïne ook terecht kunt voor een portie licht.

Forceer een lach

Lach, ook al gebeurt er niets grappigs en ook al ben je absoluut niet in de stemming. Deze tip tegen winterdepressie is gebaseerd op de ‘Facial Feedback Hypothese’. Volgens deze hypothese beïnvloedt je gezichtsuitdrukking je stemming.

In een onderzoek naar deze theorie moesten proefpersonen een tekenfilmpje beoordelen. Sommigen hadden tijdens het kijken een pen tussen hun tanden, wat een lach-achtige gezichtsuitdrukking forceert, anderen moesten een pen tussen hun neus en lippen vasthouden, wat tot een bozige gezichtsuitdrukking dwingt. Een laatste groep hield de pen gewoon in de hand. Proefpersonen met de gedwongen glimlach vonden het filmpje het leukst. Het minst te spreken waren de mensen met een opgelegde frons. Volgens de theorie verkoelt een lach via de gezichtsaderen de bloedstroom naar de hersenen. En een koel brein maakt vrolijk.

Lekker een film kijken

Af en toe is het prettig om je af te sluiten van de buitenwereld. Gordijnen dicht, warme chocomel met slagroom op de bank en dan film kijken. Maar welke? Het boek Een film voor iedere stemming van Dorothee Verdaasdonk geeft een overzicht van ruim driehonderd films, gerangschikt op de gewenste stemming. Wil je een happy end? Kijk dan naar een film als Muriel’s wedding. Wanneer je denkt dat alles tegenzit, huur je Sophie’s choice om je eigen problemen te relativeren. Wanneer je geen zin hebt in heftige emoties of een complex verhaal kies je When Harry met Sally of Tootsie.

Zweet het eruit!

Als het buiten druilerig is en je niet lekker in je vel zit, heb je zeker geen zin om naar de sportschool te fietsen. Toch doen! Uit onderzoek blijkt namelijk dat sporten, met name hardlopen, een effectieve behandeling is tegen depressie. In een van die onderzoeken bleek sporten ongeveer even goed te werken als het antidepressivum Zoloft. Het medicijn werkt iets sneller, maar op de lange termijn werkt sporten beter. Na zes maanden was slechts 8 procent van de sporters teruggevallen, tegen 28 procent van de Zoloft-slikkers. Bijkomend voordeel van sporten is dat het behalve spierpijn geen bijwerkingen heeft.

Anti-dip-tips van lezers

Wat zijn uw tips tegen winterdepressie? Dat vroegen we de bezoekers van onze site www.psychologiemagazine.nl. Niet bij de pakken neerzitten, vinden de meeste tipgevers, maar een taart bakken, een bloemenkrans maken, reisgidsen lezen of lekker naar buiten gaan. ‘Kijk goed om je heen, geniet van de natuur en het weer zoals je het in de zomer nooit zult zien’, luidt een tip. ‘Zoek op zolder de doos waar je spullen van de lagere school in zitten’, zegt een ander. ‘Je dip verdwijnt doordat je opgaat in je zelfgeschreven opstellen, de met moeite gemaakte dictees en je zorgvuldig geaquarelleerde tekeningen.’

Relativeren en het positieve in je leven benadrukken, wil ook nog weleens werken. Een lezer schrijft: ‘Denk aan het eind van de dag na over de leuke dingen die gebeurd zijn. Schrijf ze voor jezelf op en lees ze geregeld.’

De winnende tip komt van Astrid van Loopik uit Utrecht. Zij schrijft: ‘Dwing je gezichtsspieren tot een lach. Hierdoor zul je vanzelf spontaan in lachen uitbarsten.’ Wetenschappelijk onderzoek bevestigt de werkzaamheid van Astrids tip (zie de tip ‘Forceer een lach’).