De vier voordelen van samen tafelen

Het verstevigt de banden

Of het nou met collega’s, vrienden of het gezin is: samen eten is een uitstekende manier om nader tot elkaar te komen – en dan vooral als het in huiselijke sfeer is.

Waarschijnlijk ligt de basis hiervoor in vroeger tijden waarin we eten met onze stam deelden. Daarmee gaven we impliciet te kennen het welzijn van de anderen belangrijk te vinden.

En dat effect blijkt in onze tijd met uitpuilende supermarkten nog steeds te gelden. Britse onderzoekers lieten 2000 volwassenen een vragenlijst invullen.

Deelnemers die daarop aangaven vaker samen te eten, voelden zich gelukkiger en tevredener met hun leven, hadden meer vertrouwen in zichzelf en een grotere sociale groep om op terug te vallen.

Een andere reden waarom eten verbindt, is dat het de ideale gelegenheid is om verhalen uit te wisselen en herinneringen op te halen. Op die manier bouwen we een gedeelde geschiedenis op.

Daarvoor blijkt het diner overigens het meest geschikt te zijn, meer dan bijvoorbeeld de lunch. Na de drukte van de dag is er ruimte voor ontspanning en samenzijn. Een glaasje wijn en pittig eten zorgen voor een extra stoot van het hersenstofje endorfine, wat het verbindende effect nog vergroot.

En als je iemand echt héél leuk vindt? Doe er dan nog een schepje bovenop, suggereert psycholoog Paul Rozin. Hij liet proefpersonen etende stellen observeren waarbij ze moesten inschatten hoe intiem ze waren. Van elkaars bord eten, eten wat de ander al heeft aangeraakt of elkaar voeren, werd door de toeschouwers als het toppunt van intimiteit gezien.

Kinderen groeien er gezonder door op

‘Nee, op je billen zitten.’ ‘Je mag niet van tafel, want je zusje is nog niet uitgegeten.’ ‘Schat, wil je je telefoon even wegleggen?’ Als ouder kun je je soms vertwijfeld afvragen waarom je nog moeite doet om het gezin samen aan tafel te krijgen.

Sowieso hebben veel gezinsleden een volle agenda. De kans is dus groot dat Anne regelmatig even snel alleen eet vanwege haar voetbaltraining om zes uur, terwijl Daan dan net thuiskomt van judo.

Toch is er veel onderzoek waaruit blijkt dat samen eten veel gezondheidsvoordelen heeft voor kinderen. Allereerst eten kinderen en jongeren die minimaal twee keer in de week aanschuiven aan de gezinsdis gezonder en hebben ze vaker een goed gewicht.

Verstoord eetgedrag, zoals extreem diëten, komt bij hen minder voor. De reden hiervoor ligt voor de hand. Door als ouder tijdens de maaltijd het goede voorbeeld te geven, leren kinderen meer over eten, vaste eetmomenten en verstandige voedingkeuzes.

Daarnaast leren kinderen door samen te eten diepgaander over zichzelf en anderen na te denken. Uit onderzoek blijkt namelijk dat we tijdens de avondmaaltijd elke vijf minuten wel een ‘vandaag heb ik’-verhaal vertellen, ontdekte hoogleraar psychologie Robyn Fivush van de Emory University in Atlanta.

Een gezinslid vertelt dan wat hij vandaag op school of op het werk heeft meegemaakt. Door deze verhalen leren kinderen zich in te leven in hun familieleden en hun eigen emoties te verwoorden en te reguleren. Bovendien biedt de dagelijkse maaltijd een soort meetmoment voor ouders om te peilen hoe het met hun kind gaat.

Deze voordelen werken lang door. Jongeren die van jongs af aan veel met het gezin eten, hebben meer zelfvertrouwen, zijn socialer, presteren beter op school, spijbelen minder, gebruiken minder vaak drugs en hebben minder last van angst en depressies.

En dat door iets simpels als een gedeelde maaltijd. ‘Het is het waard, het is het waard, het is het waard’ is dus een goede mantra als je voor de zoveelste keer beneden aan de trap staat te roepen om je kroost aan tafel te krijgen.

Het is troostend

Eten kan troost bieden. Vooral energierijke snacks verminderen op korte termijn gevoelens van hulpeloosheid en somberheid. Dit effect komt waarschijnlijk voort uit onze vroegste herinneringen.

Als baby’s kregen we vaak borstvoeding of de fles als we huilden, waardoor we eten zijn gaan verbinden met troost en gezelschap. In babymelk zit bovendien sucrose, wat een kalmerend effect heeft. Op volwassen leeftijd kan zoetigheid eten daardoor nog steeds als een soort zelfmedicatie functioneren.

En we kunnen er tegelijkertijd anderen mee helpen. Wanneer iemand bij ons komt met een probleem, raken we namelijk zelf ook een beetje overstuur. Door de ander eten aan te bieden en dat samen op te eten, verminderen we de stress van de ander en die van onszelf. Dit noemen onderzoekers ook wel empathische emotieregulatie (EER).

Zeker als je iemand wilt troosten die je niet heel goed kent en geen knuffel durft te geven, is eten een uitkomst. Minder intiem misschien, maar zeker zo effectief. Overigens is het hierbij wel handig om te weten welk eten past bij welke ‘kwaal’.

Mensen die hun familie of vrienden missen, hebben het meeste baat bij nostalgisch eten: bijvoorbeeld de gebraden kip die oma altijd maakte. Moeten ze even goed verwend worden, dan is sushi of cheesecake een betere keuze en bij fysieke kwalen werkt troosteten in de vorm van warme soep of stoof het best.

Het helpt bij onderhandelingen

Opslag vragen aan je baas of je schoonmoeder om een gunst vragen? Doe dit dan terwijl jullie samen eten, suggereert Gronings onderzoek.

Wetenschappers lieten bijna honderd mensen drie weken lang een vragenlijst invullen nadat ze een gesprek met iemand hadden gehad. De vragen gingen over hun gesprekspartner en hoe ze zich voelden.

Wanneer ze hadden gegeten tijdens het gesprek gaven ze daarna aan zich prettiger te voelen en meer harmonie en minder machtsstrijd te hebben ervaren. Wel zo handig als je tot overeenkomst probeert te komen.

Wil je echt nader tot elkaar komen? Eet dan van dezelfde schaal, zoals in bijvoorbeeld Afrika of China veel gebeurt. Leren delen, communiceren en wachten op je beurt is vanuit de evolutie erg belangrijk voor de overleving van de stam. En dat zijn ook de vaardigheden die je wilt stimuleren tijdens onderhandelingen.

Amerikaanse onderzoekers lieten studenten een rollenspel doen, waarbij ze moesten onderhandelen alsof ze óf een manager óf iemand van de vakbond waren. Ze kregen 22 rondes de tijd om tot een overeenkomst te komen, waarbij elke ronde symbool stond voor een dag.

Van tevoren kregen ze nacho’s en salsa te eten. Sommige deelnemers kregen een kleine portie in een eigen schaaltje, andere kregen een grote portie in een grote schaal, maar moesten deze delen met hun rivaal.

Teams die samen chips uit een schaal aten, hadden gemiddeld negen rondes om tot overeenstemming te komen. Dat waren vier rondes minder dan de teams die uit een eigen schaaltje hadden gesnackt. Niet vreemd, denken de onderzoekers.

Wanneer je samen van dezelfde voorraad eet, is de sociale norm dat je de ander ook genoeg eten gunt. Niemand wil als graaier te boek staan. Blijkbaar werkt deze mindset door in de onderhandelingen.

Overigens is dit effect er alleen als het eten ook echt kan opraken. Van samen naar een all you can eat-restaurant gaan, worden we dus niet socialer.

Bronnen o.a.: R. Fivush, Family narratives and the development of an autobiographical self. Social and cultural perspectives on autobiographical memory, Routledge, 2019 / R. Dunbar, Breaking bread. The functions of social eating, Adaptive Human Behavior and Physiology, 2017 / M. E. Hamburg e.a. Food for love. The role of food offering in empathic emotion regulation, Frontiers in Psychology, 2014