De aandacht van ouders (en andere opvoeders) is even belangrijk voor de overleving van een kind als voeding en zuurstof, stelt Susan Bögels, hoogleraar orthopedagogiek aan de Universiteit van Amsterdam. Kinderen leren zichzelf namelijk kennen door aandacht, ook wel ‘spiegeling’ genoemd. Dat begint al vanaf de geboorte.
Ouders imiteren de emotionele gezichtsexpressies en geluiden van hun jonge baby zonder dat zij dat zelf doorhebben. Ze lezen aandachtig de gezichtsuitdrukkingen van hun kind, volgen de bewegingen en het gebrabbel, en proberen zo te begrijpen wat hun kind wil.
Door de aandacht van hun ouders leren kinderen zichzelf ervaren als een geïntegreerd geheel. Een kind leert zijn centrum voelen, zijn zelf, van waaruit zijn interactie met de buitenwereld ontstaat, en waarnaar hij kan terugkeren wanneer hij verzadigd is van nieuwe indrukken of wanneer zijn ouders even geen tijd voor hem hebben.
Veilige en vertrouwde omgeving
Aandacht is dus een basisbehoefte van ieder mens, zeker van kinderen. Een kind dat opgroeit wil leren en experimenteren. Dat lukt in een omgeving waarin een kind het vertrouwen en de aanmoediging krijgt om zaken te proberen en leren.
Een omgeving waarin er echte aandacht is voor het kind, ontstaat niet vanzelf. Als ouder of opvoeder moet je daar iets voor doen. Het vergt je volle inzet.
Aandacht geven gaat over aanwezig zijn, dus niet gehaast, onoplettend of verstrooid. Dat je echt kijkt naar het kind, een band met het kind aan wil gaan en probeert te begrijpen wat het kind met zijn gedrag wil zeggen – en daar vervolgens naar handelt. Zo creër je een veilige basis voor het kind.
Vergeten kinderen
Aandacht krijgen en opgroeien in een liefdevolle en veilige omgeving is overigens niet voor ieder kind vanzelfsprekend. In Nederland worden ruim 100.000 kinderen dagelijks geconfronteerd met ernstige problemen. Ze zijn verwaarloosd of mishandeld, gevlucht voor geweld of uit huis geplaatst, omdat ze niet meer veilig waren.
Verslavingen, grote schulden, psychische problemen en onvermogen van ouders kunnen een negatief klimaat creëren, waardoor de kinderen niet de positieve aandacht krijgen die ze zo hard nodig hebben. Zo raken ze eenzaam, komen ze in een sociaal isolement terecht en stagneert hun ontwikkeling.
De trauma’s laten diepe sporen na. Het maakt onzeker, bang en boos. Op latere leeftijd lopen ze een verhoogd risico op het criminele pad te raken, werkeloos te worden, zelf hun kinderen niet goed op te kunnen voeden of zelfs helemaal geen duurzame relatie aan te kunnen gaan.
Met positieve aandacht
Stichting Het Vergeten Kind zet zich in voor kinderen die opgroeien in een onveilige of instabiele thuissituatie en voor velen onzichtbaar zijn. Dit doen ze door de kinderen aandacht te geven volgens het Klimaat van Aandacht.
Deze methode gaat uit van een drietal gebieden die samen en in verbinding met elkaar – als tandwielen – de band met het kind bevorderen. Deze gebieden zijn:
- willen: gemotiveerd zijn, de tijd nemen en een open en betrokken houding aannemen;
- zien: continu nieuwsgierig zijn en goed kijken en luisteren naar het kind;
- doen: voorbeeldgedrag tonen, grenzen stellen en het kind aanmoedigen.
De drie gebieden zijn met elkaar verbonden en zorgen samen dat je er met oprechte en positieve aandacht voor een kind kunt zijn. Je motivatie (willen) is als het ware de motor waarmee je de band met het kind aangaat. Zonder je motivatie zal het zeker niet lukken om te zien wat een kind echt van je vraagt. Laat staan dat je in die behoefte kunt voorzien met jouw manier van handelen (doen).
Even geen zorgen
Kinderen voelen zich sterker als ze aandacht krijgen. Daarom draait het bij de activiteiten die Het Vergeten Kind organiseert om echte aandacht.
Ze geven de kinderen een onbezorgd dagje weg of een weekend in ‘Hotel Heppie’. Even geen stress, geen angst, maar een veilige plek waar een kind kan zijn.
Speciaal opgeleide vrijwilligers hebben 100% aandacht voor de kinderen. Om met ze te spelen, met ze te lachen, maar als het kind dat wil of nodig heeft ook aandacht om te luisteren naar zijn of haar verhaal.
De Heppie-vakanties betekenen ook veel voor Annemara (21). Ze heeft in haar leven al veel hulpverleners gezien, omdat een van haar ouders een psychische ziekte heeft.
Toen de situatie thuis verergerde, hebben ze uiteindelijk hulp ingeschakeld. Zo gaat Annemara sinds haar zestiende naar de Heppie-vakanties en -weekenden. Dit is echt ontspanning voor haar.
Ze heeft vrienden gemaakt en doet er eindelijk eens dingen voor zichzelf, zonder na te hoeven denken over de ingewikkelde situatie thuis.  Ze kan er dan echt even aan ontsnappen, weer even kind zijn en op adem komen. ‘Je doet allemaal leuke activiteiten en er is ontzettend veel aandacht van de vrijwilligers.’
Ook het goede doel steunen?
Het Vergeten Kind is een van de goede doelen die je steunt als je meespeelt met de Nationale Postcode Loterij. Wil je ook Het Vergeten Kind en 147 andere organisaties ondersteunen? Speel dan nu mee met de Postcode Loterij. Bovendien maak je kans op prijzen & cadeaus uit de prijzenpot van € 425,9 MILJOEN in 2023 en zie je direct of je € 100.000 wint.
18+ Speel bewust