‘Stop het getob.’ Aldus de missie van hoogleraar Ad Kerkhof. Zijn overtuiging: denken leidt tot oplossingen, tobben tot niets. En met piekeren doelt hij op ‘slecht piekeren’ – het herkauwen van zaken waar niks (meer) aan te doen is. Rumineren, heet dit in de psychologie. De betekenis van rumineren of tobben is: het herhaaldelijk langdurig denken over je gedachten en gevoelens.

Training Stoppen met piekeren
Training

Training Stoppen met piekeren

  • Inzicht in eigen denkgewoontes
  • Extra tips voor nachtelijk piekeren
  • Inclusief stappenplan voor het nemen van beslissingen
Bekijk de training
Nu maar
79,-

Gelukkig bestaat ‘goed piekeren’ ook: je kortstondig zorgen maken over de toekomst. En dat kan best nuttig zijn, want het zet aan tot actie. Zo kan de angst voor afwijzing leiden tot een goede voorbereiding, bijvoorbeeld op een sollicitatiegesprek. Kerkhof: ‘Piekergedachten ontstaan doordat iemand zich bedreigd voelt door een probleem. Als je door piekeren tot een oplossing komt, is het een vorm van zelfbescherming. Maar doe je dit te vaak, dan wordt zelfbescherming een zelfkwelling.’

Kort en oplossingsgericht tobben

Piekeren zou dus kortdurend en oplossingsgericht moeten zijn. Een dagelijks piekerkwartier werkt daarom goed, zegt Kerkhof. ‘Het is beter tobgedachten niet toe te staan, maar ze uit te stellen tot maximaal twee keer een kwartier per dag. In die tijd ga je bewust piekeren. Dat klinkt geforceerd, maar onderzoek toont aan dat het werkt.’

Zo’n piekerkwartier voorkomt dat je de hele dag – of zelfs nacht – zoet bent met malende gedachten. Want dat constante gepieker vreet energie, weet Kerkhof. ‘Wie steeds maar denkt aan alles wat er kan misgaan, voelt zich continu bedreigd. Het lichaam is dan steeds hyperalert om zich te wapenen tegen mogelijk gevaar.’

Gedachten omzetten in actie, dat maakt in essentie een eind aan het getob. Kerkhof: ‘Wie piekert, doet in feite niks. Of, zoals Dr. Phil het ooit zo mooi zei: “Piekeren is net als schommelen. Je gaat wel heen en weer, maar je komt niet van je plaats.”’

 Tobben wordt een probleem als:

  • Je er wakker van ligt. ‘Nachtelijk piekeren leidt tot een groeiend gevoel van ellende,’ zegt Kerkhof. ‘En zelden tot een oplossing, aangezien we ’s nachts niet helder denken.’
  • Het een slechter gevoel geeft. Goed piekeren geeft het gevoel dat het antwoord dichterbij is gekomen. Bij slecht piekeren zie je juist meer hindernissen, gedachten zijn dan een negatieve herhaling van zetten. Voor je het weet ga je zelfs piekeren over al dat gepieker.
  • Je omgeving geïrriteerd raakt. Wanneer andere mensen zich aan je ‘geklaag’ beginnen te storen, zit er geen voortgang (meer) in het getob. Wees open over negatieve gedachten en durf om hulp te vragen.

Piekervrij slapen

Trek minstens twee uur voor bedtijd een kwartier uit om je piekerprobleem van a tot z door te lopen. Schrijf gedetailleerd op wat de mogelijke oplossingen zijn. Zie je geen oplossing, schrijf dan op wie je om hulp kunt vragen – of hoe je met dit probleem kunt leren leven.

Leg je aantekeningen naast je bed. Ga je ’s nachts toch piekeren, zeg dan tegen jezelf: ik heb hier al goed over nagedacht, de antwoorden staan op papier. Ik kan daar morgen eventueel nog iets aan toevoegen. Maar nu niet.

Ad Kerkhof is psycholoog, hoogleraar klinische psychologie en schrijver van de bestseller Piekeren.

Uit onderzoek kwam de volgende pieker-top-5:

  1. Geld. Ruim een derde van de ondervraagden lag weleens wakker vanwege financiële kwesties – vrouwen iets meer (34 procent) dan mannen (31 procent).
  2. Kinderen of gezin. Hierover piekerden beduidend meer vrouwen (39 procent) dan mannen (20 procent).
  3. Werk of studie. Hier lagen de man-vrouwverhoudingen anders; werk bleek een uit-de-slaaphouder voor 32 procent van de mannen en 26 procent van de vrouwen.
  4. Gezondheid. Daar piekerden vrouwen weer meer over – 30 procent, tegenover 22 procent van de mannen. Misschien worden vrouwen, doordat ze zich vaker zorgen maken om hun gezondheid en daar actie op ondernemen, gemiddeld ouder dan mannen?
  5. Relaties. Hier blijken mannen en vrouwen gelukkig volstrekt elkaars gelijke – 26 procent van beide seksen ligt er weleens wakker van.

Zo maak je een einde aan dat getob

‘Waarom overkomt mij dit?’ ‘Waarom lukt het nooit?’ Dit zijn retorische vragen, je weet het antwoord eigenlijk al. Uit onderzoek blijkt dat ‘hoe’-vragen meer opleveren. Maak van een wanhopig ‘waarom’ een praktisch ‘hoe’ en je bent op weg van destructief piekeren naar een meer constructieve variant.

Schrijf op een blaadje je top-5 van ‘waaroms’

(bijvoorbeeld: Waarom kan ik toch nooit mijn werk op tijd af hebben?)

Noteer nu de ‘hoe’-tegenhanger

(bijvoorbeeld: Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik voortaan mijn werk op tijd af heb?)

Online training

Met de online training Stoppen met piekeren leer je met bewezen effectieve technieken structureel minder te piekeren. Zo houd je meer energie over en slaap je beter.