Emotioneler door hersenletsel?

Beste Eva,
Niet alleen cognitieve veranderingen, zoals aandacht- en concentratieproblemen of geheugenproblemen komen frequent voor na hersenletsel, maar ook gedragsveranderingen of emotionele veranderingen zijn vaak voorkomende consequenties. Veelal treden deze direct op het ontstaan van het hersenletsel. Soms ook vallen deze pas later op, omdat er in het begin veel meer aandacht is voor het lichamelijke herstel, zoals de verlammingen of bij heel ernstig hersenletsel het herstel na coma.

Wat altijd erg lastig is, is het onderscheid kunnen maken tussen de gedragsveranderingen die een direct gevolg zijn van de hersenbeschadiging (‘primaire gedragsveranderingen’) en de gedragsveranderingen die het gevolg zijn van het hebben meegemaakt van een hersenletsel en de consequenties die dit heeft voor het dagelijkse leven (‘secundaire gedragsveranderingen’).

Een voorbeeld van een primaire gedragsverandering is dwanglachen of dwanghuilen, waarbij patiënten ‘moeten’ huilen of lachen wat ze niet kunnen stoppen. Als iemand erg verdrietig is omdat hij na het letsel zijn werkzaamheden niet meer kan uitvoeren of er ontstaan relatieproblemen kan je je ook voorstellen dat het gedrag van de patiënt kan veranderen. Ten slotte hangt het erg samen met hoe het gedrag van de patiënt voor het letsel was (‘premorbide gedrag’). Als iemand al gevoelig is voor stemmingswisselingen kun je je voorstellen dat dit verergert (maar soms juist ook niet) na het hersenletsel.

Probleem bij je echtgenoot is dat het hersenletsel erg lang geleden is. Het herstel is cognitief gezien klaarblijkelijk goed verlopen; hij heeft immers de studie afgerond en werkt als arts. Of de plotse gedragsoprispingen al in zijn aard zaten of dat het druppels zijn die de emmer doen overlopen zou beide kunnen. Ook kan veroudering een rol spelen omdat we dan allemaal minder flexibel worden en minder druppels aankunnen.

Als echtgenote is het vooral belangrijk te laten zien en voelen dat je begrijpt dat hij op dat moment overstuur is; wat ook de oorzaak is. Het heeft geen zin om alles te verklaren vanuit het hersenletsel en het daarmee afdekken. Ook als het hersenletsel een rol speelt is de patiënt verantwoordelijk van zijn gedrag en moet je dit bespreekbaar kunnen maken en moet iedereen openstaan voor verandering.

Wordt het te gortig en voelt je man ook de behoefte hier met hulp wat aan te veranderen, verwacht ik dat hij zelf de weg in de gezondheidszorg voldoende zal kennen. Een psycholoog die bekend is met de revalidatiezorg komt het meest in aanmerking. Ook voor jou als echtgenote zijn er partnerbijeenkomsten. Je zou je licht eens op kunnen steken bij Cerebraal de patiëntenvereniging. Ook zijn er in veel studentenbijeenkomsten als Café Brein e.d.

Succes, Marc

• Marc Hendriks is als GZ-psycholoog werkzaam in de gezondheidszorg en is daarnaast universitair docent neuro- en revalidatiepsychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

  Neem een kijkje op de site van het Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour – Centre for Cognition www.ru.nl/cognition