Zo extreem als de man die ’s winters met een schaar in bomen klimt omdat de achtergebleven blaadjes hem ergeren, zijn de meesten van ons niet. Maar vrijwel allemaal hebben we wel íéts dat ons enorm stoort, terwijl we weten dat het niet van belang is.
Zoals deuren en lades die openstaan, boeken die niet op alfabet zijn teruggezet of een ‘verkeerd’ opgehangen wc-rol. Anderen hebben geen last van kleine imperfecties, maar tellen alle traptreden die ze nemen of móéten elke keer die ene boom aanraken.
Of ze hebben zogenoemde dwanggedachten: ze zijn bang voor de aandrang om op de snelweg opeens het stuur om te gooien of hebben het steeds terugkerende idee dat ze besmet raken door vuil.
Alledaagse dwang
Maar liefst acht op de tien mensen verrichten dit soort handelingen of hebben dergelijke gedachten, die ze zelf welbeschouwd ook onzinnig vinden. De ‘alledaagse dwanger’ zit in ons allemaal en hoeft geen enkel probleem op te leveren.
Lastig wordt het pas als het dwanggedrag of de beelden de overhand nemen en iemand er een groot deel van de dag mee zoet is. Dan spreken we van een obsessieve compulsieve stoornis (OCD), een echte dwangneurose waaraan zo’n 2 procent van de Nederlanders lijdt.
Iemand heeft officieel OCD wanneer hij een uur of meer per dag besteedt aan irrationele ‘rituelen’. Het niet uitvoeren roept dan zo veel spanning op, dat hij eraan móét toegeven – ook al weet hij dat het zinloos is.
Training Van angst naar lef
- Leer hoe angst in je lichaam en brein werkt
- Maak een persoonlijk stappenplan voor het overwinnen van angsten
- Met technieken om paniekgevoelens weg te nemen
45,-
Geruststellen
We hebben van nature behoefte aan orde en controle. Bij mensen zonder OCD spelen dwangneigingen en -gedachten dan ook vooral op in uitzonderlijke situaties.
Voorafgaand aan een vliegreis tien keer controleren of je de tickets hebt, op weg naar een examen rode auto’s tellen: het is gedrag dat beheersing en overzicht suggereert en waarmee we proberen onszelf gerust te stellen.
Op zich onschuldig dus, maar ook alledaagse dwangers kunnen er last van hebben dat ze nét iets te vaak het gas checken, zich steeds voorstellen dat ze een ongeluk veroorzaken of tóch weer de vaatwasmachine opnieuw inruimen.
Checklist: Als het een probleem wordt
Soms gaan dwangmatige handelingen met ons op de loop. Dan besteden we er te veel tijd aan of worden we onrustig en angstig als we een bepaalde handeling niet kunnen uitvoeren. Dwangneigingen kunnen een probleem opleveren als:
- Je last hebt van onplezierige, steeds terugkerende gedachten, zoals angst voor besmetting of beelden van de dood.
- Je je veel zorgen maakt over mogelijke verschrikkelijke gebeurtenissen, zoals een brand, inbraak of overstroming of verlies van iets waardevols door jouw toedoen.
- Je regelmatig bang bent dat je zult toegeven aan een ongewenste impuls, zoals iemand voor een bus duwen.
- Je vaak de drang voelt om bepaalde dingen keer op keer te doen, zoals schoonmaken, tellen, bepaalde voorwerpen aanraken, controleren van sloten of het herhaaldelijk uitvoeren van routinehandelingen totdat het ‘goed voelt’.
- Je herhaaldelijk wilt worden gerustgesteld dat je iets correct hebt gezegd of gedaan.
- Bovenstaande gedachten, beelden, aanvechtingen of gedragingen zo vaak terugkeren dat ze problemen veroorzaken met je studie, werk of sociale leven of je bepaalde handelingen, plaatsen of mensen vermijdt.
