‘In het dagelijks leven is iedereen een dichter,’ schreef Thomas Moore. Maar Moore had makkelijk praten. Wie zijn eigen leven op papier wil zetten, ontdekt al snel dat het niet meevalt om al die gebeurtenissen en rare plotwendingen tot een coherent verhaal te maken.
Toch is het de moeite van het proberen waard, want het opschrijven van herinneringen versterkt uw identiteitsgevoel. Wie bent u nu ten opzichte van dat kind op die driewieler of die blowende puber? Waarin bent u veranderd en hoe? En is er een kern die hetzelfde is gebleven?
Het opschrijven van herinneringen betekent met andere ogen kijken naar wat vroeger gebeurd is. Met de kennis en inzichten die u nu hebt, zult u wat u hebt meegemaakt anders beoordelen. U herschrijft uw levensverhaal en misschien ziet u nu de humor in van dingen waar u vroeger niet echt om kon lachen. Uit onderzoek blijkt dat gezonde mensen die zich somber voelen, zich beter voelen als ze opzettelijk leuke herinneringen ophalen.
Net als een echte schrijver kunt u verschillende thema’s gebruiken. Sommige verhalen vergroot u uit, andere laat u weg. U hoeft geen reconstructie van uw leven te geven. Wees niet bang dat u geen stof
tot schrijven hebt. Duizenden autobiografen gingen u voor. Op internetforums en blogs zijn uitgebreide verhalen te lezen uit het dagelijks leven. Hartverscheurende verhalen over verloren liefdes en overleden familieleden, afgewisseld met anekdotes van de werkvloer. Soms zijn die verhalen zo wonderlijk dat geen schrijver ze had kunnen bedenken.
En of die wonderlijke gebeurtenissen in uw leven echt zo zijn gebeurd of dat alleen u ze zo zag, is niet belangrijk. Bedenk dat de waarheid niet bestaat. Als u vond dat u een afgrijselijke jeugd had, terwijl uw ouders die zich als idyllisch herinneren, dan blijft het uw jeugd zoals u die waarnam. En was die ene geliefde de liefde van uw leven ook al was het totaal niet wederzijds, dan verandert dat niets aan uw verhaal. U bent geschiedschrijver en geschiedvervalser tegelijkertijd. n
Aan de slag als autobiograaf
Vijf tips van Ernst Bohlmeijer, auteur van De verhalen die we leven (Boom, € 32,50) en deskundige op het gebied van levensverhalen:
1 Vergeet de chronologie
Veel mensen beginnen bij hun geboorte en werken dan vooruit met het idee om in één keer een mooi, logisch, afgerond verhaal te schrijven. Maar dat wordt snel saai, ook voor de schrijver zelf. Het is alsof je over de snelweg naar je vakantiebestemming rijdt; je bent vooral met je einddoel bezig. Het is de bedoeling dat u de toeristische route neemt. Laat u leiden door wat u boeit, verdwaal, vergeet de tijd.
2 Gebruik thema’s
Herinneringen komen sneller boven als u thema’s gebruikt, zoals huizen waarin u hebt gewoond, bijzondere mensen die u hebt ontmoet, vriendschappen uit uw jeugd, onderwijzers, maar ook belangrijke voorwerpen in uw leven, familieleden, momenten in uw leven die u hebben geïnspireerd.
3 Wees creatief
Gebruik uw verbeelding. Maak een plattegrond van de omgeving van uw huis, teken een dierbare na of zet uw herinneringen op rijm. Creativiteit stimuleert het verbeeldingsvermogen. Het kan ook heel aardig zijn om het perspectief volledig te veranderen. Laat die favoriete oom of tante een keer aan het woord, of de goudvis.
4 Streef niet naar de waarheid
Als er iets duidelijk is geworden uit het onderzoek naar het autobiografisch geheugen, is dat het volkomen onbetrouwbaar is. We verdraaien de boel, vergroten uit, vergeten en verzinnen. De waarheid over uw leven bestaat niet. We kunnen alleen maar verhalen vertellen. Het gaat erom dat u uw verhaal vertelt. Dit is geen pleidooi om een heel leven bij elkaar te fantaseren of bewust te liegen. Maar u hoeft niemand te overtuigen dat u gelijk hebt.
5Laat u leiden door schoonheid
Ieder mens heeft positieve en negatieve herinneringen. U kunt zelf kiezen welke u de meeste aandacht geeft. Als een herinnering of periode in uw leven u buitengewoon somber maakt, sta er dan niet te lang bij stil. Als in een stad een beerput openligt, gaat u daar toch ook niet voor uw plezier een uur naast zitten? Dit betekent overigens niet dat u geen aandacht moet besteden aan momenten waarop u hebt geleden. Vaak beseft u later hoeveel u daarvan hebt geleerd.
Schrijven over je leven
Writersblock? Wat vertel je wel of niet in je levensverhaal? Plusabonnees kunnen vragen stellen aan deskundige Ernst Bohlmeijer op psychologiemagazine.nl/vraagadvies