Interview met Ad Bergsma over depressie

Hoe kan het dat we onze eigen kracht onderschatten?
‘De afgelopen twintig jaar is er steeds meer aandacht gekomen voor het herkennen en bestrijden van depressies. Ook werd depressie op grond van wetenschappelijk onderzoek benoemd tot ziekte. De instelling werd: ‘Als je een gebroken been hebt ga je naar de dokter, dus als je depressief bent ga je ook naar de dokter’. Sindsdien hebben mensen het idee dat depressie een ziekte is waar je zelf niets aan kunt doen. En dat betekent niet zozeer dat mensen de moeite niet (willen) nemen om er zelf wat aan te doen, ze komen simpelweg niet op het idee.’

Volgens uw onderzoek kunnen mensen niet zo goed het onderscheid maken tussen een ‘onschuldige dip’ en een echte depressie. Hoe doe je dat wel?
‘Een depressie heeft twee hoofdkenmerken: je hebt minimaal twee weken achter elkaar last van somberheid en neerslachtigheid én je beleeft echt nergens plezier meer aan. Daarnaast zijn er negen concrete kenmerken* waarvan je er minstens vijf moet hebben om jezelf depressief te noemen. Heb je er minder, dan zit je in een dip. Dat wil trouwens niet zeggen dat je je dan helemaal niet druk hoeft te maken. Want een dip zorgt wel voor een verhoogd risico om in de toekomst depressief te worden. Zoals een verkoudheid naar een dubbele longontsteking kan gaan, kan ook een depressie van een vervelende situatie naar een levensbedreigende situatie gaan.
Dus het belangrijkste onderscheid is: heb je steeds vaker en langer een dip? Verstoort de situatie je normale functioneren ernstig? Dan is het geen dip meer maar een depressie.’

Wanneer moet je zelf proberen je dip of depressie op te lossen en wanneer moet je echt hulp gaan zoeken?
‘Dat verschilt heel erg per persoon. Het is logisch dat als je overweegt zelfmoord te plegen, je dan hulp moet gaan zoeken. Maar ook als je dip of depressie je ernstig belemmert in je werk of in de zorg voor je kinderen is er al een goede reden om hulp te zoeken.’

Wat kun je zelf doen om je beter te voelen als je in een dip of een depressie zit?
‘Probeer allereerst niet te snel beter te worden. Een depressie heb je nu eenmaal niet zomaar opgelost. Als je bijvoorbeeld een burn-out hebt dan is dat ook niet na één nachtje goed slapen voorbij. Hetzelfde geldt voor een dip of een depressie. Je zult echt een stapje terug moeten doen en uitzoeken wat voor jou helpt om er weer bovenop te komen.
Wat ook helpt is praten met iemand die je vertrouwt. Bespreek met diegene de positieve en negatieve aspecten van je leven. En brainstorm over hoe je die positieve aspecten kunt uitbreiden. In zo’n situatie is het handig om te luisteren naar anderen, want die zien veel positieve dingen die je zelf niet meer ziet.

Ook is het slim om niet teveel stil te staan bij waarom je je zo rot voelt. Bedenk liever wat je kunt doen om de situatie beter te maken. Piekeren over waarom je je rot voelt zorgt namelijk dat je steeds meer gaat geloven dat alles negatief is. Psychiater Carl Gustav Jung zei eens: ‘Een depressie is als een dame in het zwart. Als zij zich aandient, stuur haar dan niet weg, maar vraag haar als gast aan tafel en luister naar wat ze te zeggen heeft.

En vergeet tot slot deze tips niet: voldoende beweging, gezond eten, gematigd alcoholgebruik en regelmatig naar buiten gaan. Die werken namelijk echt.’

Uit uw onderzoek blijkt ook dat bijna 70 procent van de Nederlandse bevolking gelooft dat depressies veel voorkomen, omdat onze maatschappij hoge eisen stelt aan mensen. Is dit ook daadwerkelijk gebleken uit onderzoek?
‘Daarover verschillen wetenschappers van mening, maar er is in de afgelopen twintig jaar geen duidelijke toename te zien in het aantal depressies.’

Ad Bergsma is psycholoog, onderzoeker en wetenschapsjournalist. Hij werkt als voorlichter bij Fonds Psychische gezondheid. Daarnaast auteur van vijftien boeken over psychologische onderwerpen als geluk, onze hersenen, psychodiagnostiek en psychotherapie

*Andere kenmerken van een depressie:
1. Terugkerende gedachten over de dood en/of zelfmoord
2. Dagelijks weinig of juist veel slapen
3. Veel of weinig eten en daardoor duidelijke gewichtstoename of afname
4. Motorische bewegingen zijn langzamer of juist onrustiger geworden
5. Permanente sombere stemming
6. Concentratieproblemen.
7. Last van energieverlies en vermoeidheid
8. Gevoel van waardeloosheid en schuld
9. Besluiteloosheid