Column: De echte wereld

Op Facebook krijg ik totaal ander nieuws dan mijn buurvrouw. Fysiek leven we vlak bij elkaar, maar virtueel leven we in verschillende werelden. We roepen wel steeds tegen elkaar dat het om de echte wereld gaat, maar veel mensen brengen onderhand meer tijd door in hun bubbel. Het is vaak een veel fijnere wereld: er is geen terrorisme, oorlog, plasticsoep, armoede, uitbuiting – althans niet als je daar nooit op klikt, want dan verdwijnen die onderwerpen uit je overzichten. Je ziet alleen dingen die je ‘leuk’ vindt.

Jonge mensen hebben al relaties op Facebook of op datingsites zonder dat het echt hoeft te worden. In een virtuele relatie kun je iemand anders zijn en verkennen hoe dat voelt. Je kunt dolverliefd worden op het droombeeld van de ander dat je creëert in je eigen hoofd. Je hoeft niet bang te zijn dat die ander ‘in het echt’ tegenvalt, want er is geen ‘in het echt’.
Hoe erg is dat eigenlijk, als we plezier beleven aan dingen die ‘niet echt’ zijn? Er zijn ook mensen die door een robot worden verlost uit hun eenzaamheid.* Geholpen door de menselijke geest, die menselijke eigenschappen projecteert op alles wat beweegt, kunnen mensen – bijvoorbeeld ouderen – een band opbouwen met een robot; ze kunnen zich aan een robot hechten zoals we ons ook hechten aan medemensen of aan huisdieren. Is dat erg? Onze partner in de echte wereld doet ook weleens net alsof. Vrouwen faken orgasmes, mannen doen alsof ze naar je luisteren. Met zo’n robot weet je in feite beter waar je aan toe bent.
Dankzij de techniek kunnen we nog verder gaan in het creëren van een nieuwe wereld. Zo ver dat onze zelfgecreëerde wereld de echte wereld wordt. Begin dit jaar slaagden de Chinezen erin twee aapjes te klonen: het begin van een proefdierenfabriek, waarin aapjes op bestelling kunnen worden gemaakt. Aapjes met kanker bijvoorbeeld, om medicijnen te testen.
Als je het zo bekijkt, is het ook niet zo erg dat de witte neushoorn is uitgestorven en vele andere diersoorten op het randje van de afgrond staan. Op den duur maken we gewoon nieuwe. Mensen zijn zo knap, ze kunnen zelf een werkelijkheid creëren die veel beter is. In onze bubbel zijn geen uitstervende dieren, is er geen uitputting van de aarde, geen klimaatverandering. Gewoon rustig afwachten, dan kunnen de mensen ook vast die drie extra aardbollen maken die we te zijner tijd nodig hebben.

* www.voxweb.nl/nieuws/een-robot-als-geliefde-waarom-niet

Roos Vonk is hoogleraar psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen
en schrijft over psychologie op www.facebook.com/roosvonk1