De vraag

Is narcistische afweer een soort zelfbescherming?

Beste Frans Schalkwijk,
Hoe voorkom je als therapeut dat iemand met een narcistische afweer een minderwaardigheidscomplex krijgt of depressief wordt als je hem of haar bewust maakt van die afweer? Want die afweer is toch een soort bescherming?
Job

Het advies

Expert

Frans Schalkwijk

Psychoanalyse

 

Beste Job,
Je vraag is zeer terecht, want dit is inderdaad de grote valkuil voor een therapeut. Het is verleidelijk je inzicht in de persoonlijkheidsstructuur van de cliënt aan de cliënt voor te leggen en zo te laten zien hoe goed je hem begrijpt. Begrip van het functioneren van afweermechanismen helpt om te zien waarom dit niet mag gebeuren. De optie dat iemand depressief wordt of zich bewust wordt van zijn lage zelfwaardering, is maar een van de mogelijke slechte aflopen van zo’n interventie. De kans is ook heel groot dat iemand gekrenkt afhaakt en de therapie beëindigt.

Methodisch zijn er meerdere antwoorden op jouw vraag. Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstructuur die al depressief is en kwetsbaar is, wordt gesteund in zijn narcistisch belevingswereld. Met andere woorden, de afweer van lage zelfwaardering middels narcistische fantasieën en wensen, wordt ‘weer op sterkte gebracht’. Dit wordt gedaan om te vermijden dat iemand verder wegzakt in de depressie.

Methodisch wordt dit gedaan door niet de krenkingen te benadrukken, maar dat wat iemand heeft gedaan om een situatie toch de baas te worden. De cliënt wordt ook als het ware gevraagd boven de situatie te gaan staan en weer de houding aan te nemen ‘Wat kan dat mierengedoe me ook eigenlijk schelen; ik weet zelf gewoon wel dat ik…’

Narcisme bewerken in een therapie is zeer lastig. Meestal is de invalshoek het naar boven halen van mogelijke schaamte over de grootheidsfantasieën (schaamte is de vijand van het narcisme), of het voorzichtig benoemen van de leegte en de eenzaamheid die veel narcisten kennen. Wat dan wordt benoemd, is de prijs die de narcist betaalt. Mogelijk kan hij door het voelen van de lijdensdruk zelf zijn narcistische grootheid opgeven. Hierbij wordt vermeden om de dynamiek van het narcisme als afweer van zelfdevaluatie, leegte of depressie te benoemen. Je tast dus inderdaad de bescherming niet aan, maar probeert de cliënt te laten ervaren dat hij lijdt onder de gevolgen van de bescherming.

vriendelijke groet,
Frans Schalkwijk

  • Frans Schalkwijk is vrijgevestigd psychotherapeut/psychoanalyticus en heeft in zijn praktijk regelmatig te maken met narcistische problematiek. De ervaring die hij daarmee heeft, leest u ook terug in zijn boeken Het diepst van je gevoel en Vrouwenlevens, beide uitgegeven bij Uitgeverij Balans.
Meer weten over dit thema? Bekijk Narcisme
Vind een betrouwbare coach via Coachfinder
Coachfinder

Vind een betrouwbare coach via Coachfinder

Coaching is een belangrijke stap in zelfontwikkeling. Maar de juiste coach vinden blijkt nog niet zo eenvoudig. Coachfinder helpt je in je zoektocht naar een coach die bij je past.

Vind je ideale coach
Deel dit artikel:
14 december 2002 | Laatst gewijzigd op 11 augustus 2022

Lees ook deze artikelen

Bij elke stap meer inspiratie
Artikel

Bij elke stap meer inspiratie

Sigmund Freud was een stevige wandelaar, Gustav Mahler noteerde ideeën tijdens urenlange zwerftochten en Charles Dickens zocht op...
Kinderverdriet: zo kun je het beste troosten
Branded content

Kinderverdriet: zo kun je het beste troosten

Groter worden gaat met vallen en opstaan. Dus ja, daar hoort ook af en toe een geschaafde knie én een traan bij. Een ‘kusje ero...
Dit doet de pil met je psyche: inzichten uit de wetenschap
Artikel

Dit doet de pil met je psyche: inzichten uit de wetenschap

Minder zin in seks, maar ook minder snel scheiden: de pil heeft veel meer impact op emoties en gedrag dan lang werd gedacht.
Dit doet de pil met je psyche: inzichten uit de wetenschap
Artikel

Dit doet de pil met je psyche: inzichten uit de wetenschap

Minder zin in seks, maar ook minder snel scheiden: de pil heeft veel meer impact op emoties en gedrag dan lang werd gedacht.
Terwijl Dirk maar doortimmerde aan hun woonboot, kapseisde de relatie
Column

Terwijl Dirk maar doortimmerde aan hun woonboot, kapseisde de relatie

'Ik ben te lang in de tunnel gebleven,’ zegt timmerman Dirk. ‘Veel te lang. Maandenlang. ’s Avonds als ik thuiskwam van het ...
In therapie: Hoe haal ik VOLDOENING uit m’n werk?
Video

In therapie: Hoe haal ik VOLDOENING uit m’n werk?

Altijd al willen weten wat er nou gebeurt tijdens een therapiesessie met een psycholoog? In deze video staat Bram (34) centraal. H...
Ouder-baby interventie helpt kwetsbare ouders contact leggen
Artikel

Ouder-baby interventie helpt kwetsbare ouders contact leggen

Kwetsbare jonge moeders leggen soms moeilijk contact met hun baby. Of ze zijn juist veel te veel bezig met hun kind. Video-opnamen...
Welke therapie werkt het best?
Artikel

Welke therapie werkt het best?

Met een spinnenfobie kun je in psychoanalyse. Maar dat is wel een omslachtige aanpak, als een cognitief therapeut je er in drie se...
Hoeveel adem heb ik nog? Omgaan met rijangst
Artikel

Hoeveel adem heb ik nog? Omgaan met rijangst

Gevangen zitten in een auto die een kanaal in is gereden, worstelend met de gordel terwijl het donkere water zich boven je sluit. ...
Trauma met vertraging
Kort

Trauma met vertraging

Zestig jaar na dato krijgt Centrum ’45, het landelijke centrum voor de behandeling van oorlogsgetroffenen, nog ongeveer honderdv...
10555