Hoe kan ik (85) nog zin geven aan mijn leven?

Beste Marlies,
In je brief lees ik teleurstelling dat je omgeving je niet meer nodig lijkt te hebben. Het verlangen om nodig te zijn is universeel, het behoort tot de menselijke conditie. We willen immers allemaal het gevoel hebben dat we belangrijk zijn voor anderen, dat we veilig zijn en worden opgenomen in de maatschappij.

Het is begrijpelijk dat nodig zijn voor jou een belangrijke waarde is, en dat een vermindering daarvan leidt tot een gevoel van persoonlijke zinloosheid. Desalniettemin hoeft het ervaren van zin niet afhankelijk te zijn van het gedrag van anderen, maar kan men ook pogen zin uit zichzelf en het leven zoals het is te halen.

Je schrijft dat je er regelmatig aan denkt om niet meer te zijn, dat het niet meer hoeft. Wat je jezelf kunt afvragen is of deze gedachten een resultaat zijn van een daadwerkelijk tevreden gevoel over een afgerond leven, of uit teleurstelling en verdriet omdat je je alleen voelt. Indien het laatste, dan kun je stappen ondernemen die toch, op dagelijks niveau, een gevoel van zin geven. Mensen halen het meeste zin uit dingen die buiten henzelf liggen, dingen waar ze mee bezig kunnen zijn.

Het eerste wat je natuurlijk kunt doen is praten met je kinderen en kleinkinderen, en hen laten weten dat bezoek erg belangrijk voor je is. Indien dat geen vruchten afwerpt is het pad van onafhankelijkheid en activiteit – voor zover je conditie dat toe laat – misschien de richting waarin je je gevoel nu kunt sturen. Het is het overwegen waard om de zingeving los te koppelen van de kinderen en kleinkinderen en het in andere menselijke relaties te stoppen, zoals vriendschappen, een netwerk bij de buurtvereniging of wekelijks op de hond van de buren passen.

De afhankelijkheid van de eigen kinderen en kleinkinderen zet je klem, omdat je het gedrag van anderen niet kunt sturen. Het is van belang om geluk te zoeken in de dingen waar je nog wel controle over hebt, zoals actief zijn met leeftijdgenoten en ze bijvoorbeeld helpen wanneer zij dit door lichamelijke gebreken niet meer kunnen. Een ander idee is om brieven te schrijven met je kinderen of kleinkinderen, en zo een portfolio te ontwikkelen waarin je je levenswijsheid in een permanente vorm kunt gieten. Op deze manier haal je ook zin uit je leven als geheel, met een blik op het verleden, heden en toekomst.

Een sterke band met familie is een zegen, maar het is ook een zingevingsstrategie om met zinloosheid om te gaan. Nieuwe vormen van zingeving vinden kun je alleen vanuit jezelf doen, de maatschappij kan je deze zin niet direct geven, omdat ‘zijnsvragen’ en antwoorden in de loop der tijd van meer subjectieve, individuele aard zijn geworden. Dat maakt het zoeken naar persoonlijke zin niet gemakkelijk, het vergt existentiële moed. Ook raad ik je aan om eens te praten met een maatschappelijk werker of vrijwilliger, zodat je over je gevoelens kunt praten. Met de combinatie van eenzaamheid en een gevoel van zinloosheid hoef je niet alleen rond te lopen, er zijn mensen die naar je willen luisteren en die je gevoel kunnen delen.

Vriendelijke groet,
Marleen Moors