De vraag

Valt empathie te leren?

Sommige mensen hebben heel weinig inlevingsvermogen. Wellicht om zichzelf te beschermen, of uit puur onvermogen. Meestal kan ik het wel relativeren, maar nu betreft het mijn schoonouders: de opa en oma van mijn kinderen. Ik kan wel stellen dat hun inlevingsvermogen heel beperkt is.

Ik geloof niet dat het een kwestie is van niet willen. Eerder puur onvermogen, dat overschaduwd wordt door een grote dosis egoïsme. Gelukkig is mijn vriend, hun oudste zoon, totaal niet zo. Ik zie wel fracties van hun onvermogen terug in hun andere kinderen.

Ik vind het moeilijk om het gedrag van mijn schoonouders te verklaren aan mijn kinderen van twee en acht jaar. Veel volwassen familieleden en vrienden begrijpen het al niet, laat staan kinderen… Nature of nurture – hoe ligt die verhouding? In hoeverre kan ik mijn kinderen beschermen en behoeden voor dit gedrag? Hoe is dit gedrag überhaupt te verklaren? En bestaat er zoiets als een cursus empathie?

Het advies

Mensen kunnen inderdaad heel erg verschillen in empathisch vermogen. Om een extreem voorbeeld te noemen: psychopaten hebben vaak totaal geen besef van de pijn die ze hun slachtoffers aandoen. Waardoor ontstaan die verschillen?

Verschillen in empathie: de oorzaken

Voor een deel zullen verschillen in empathie zeker erfelijk bepaald zijn. Maar ingrijpende traumatische gebeurtenissen en je hechtingsstijl (hoe je moeder in het algemeen reageerde als je als kind huilde) kunnen daarbij zeker een rol spelen. Dat geldt ook voor leerprocessen: realiseer je dat artsen en hulpverleners in staat moeten zijn om hun empatisch vermogen uit te schakelen, anders zouden ze misschien zelfs geen goede zorg kunnen leveren!

Cursus empathie bij kleuters

De andere kant van het verhaal is dat empathisch vermogen ook kan worden aangeleerd. In Duitsland loopt er een zeer interessant project bij kleuters: op school kijken ze toe hoe een moeder haar baby voedt en verzorgt. Constant vragen begeleiders daarbij vragen zoals ‘Wat voelt de baby nu?’, ‘Is de moeder nu boos?’, en ‘Waaraan kun je zien dat de baby nu voldaan is?’.

Die training heeft een verbluffend positief effect op het welbevinden van de kinderen. Ze gaan zich er beter door voelen en vertonen minder probleemgedrag. Kortom, het lijkt erop dat je empathie kunt aanleren en dat je er zelf ook nog beter van wordt.

Meer weten over dit thema? Bekijk Emoties
Deel dit artikel:
25 mei 2010 | Laatst gewijzigd op 20 september 2020

Lees ook deze artikelen

Echt contact doet ons meer dan een videochat
Artikel

Echt contact doet ons meer dan een videochat

Bij toeval ontdekte hij een nieuw mechanisme in ons brein: dat van de spiegelneuronen. Dankzij deze zenuwcellen kunnen we ons verp...
Je eigen pad kiezen: zo overwin je (samen) de obstakels
Branded content

Je eigen pad kiezen: zo overwin je (samen) de obstakels

Een nieuwe weg inslaan gaat vaak niet zonder slag of stoot. Ook al heb je helemaal helder wat je wilt, je komt obstakels tegen. Va...
Zo belangrijk is het om een overledene te herdenken
Artikel

Zo belangrijk is het om een overledene te herdenken

Hoe geef je vorm aan pijn en rouw als je iemand bent verloren? Een herdenkingsritueel kan helend zijn. ‘Een overleden dierbare h...
Zo belangrijk is het om een overledene te herdenken
Artikel

Zo belangrijk is het om een overledene te herdenken

Hoe geef je vorm aan pijn en rouw als je iemand bent verloren? Een herdenkingsritueel kan helend zijn. ‘Een overleden dierbare h...
Waarom apen wreder zijn dan kippen
Column

Waarom apen wreder zijn dan kippen

Het woord ‘menselijk’ slaat op een behandeling gebaseerd op begrip, en ‘onmenselijk’ op een die voortkomt uit haat. Maar i...
De problemen tussen schoonmoeders en schoondochters
Artikel

De problemen tussen schoonmoeders en schoondochters

Ze houden van dezelfde man en daardoor zijn ze verplicht familie van elkaar. Dat botert niet altijd even goed. Waarom juist de rel...
De empathie-knop
Column

De empathie-knop

De dagelijkse beelden van duizenden vluchtelingen die de grens over willen, roepen uiteenlopende reacties op. De een wordt erdoor ...
Dít bepaalt hoe aantrekkelijk je bent voor anderen
Artikel

Dít bepaalt hoe aantrekkelijk je bent voor anderen

Er zijn honderden redenen waarom we iemand leuk vinden, maar nu zijn we eruit: als iemand ons 'raakt' voelen we ons extra tot die ...
Empathie voor een vreemdeling is te leren
Kort

Empathie voor een vreemdeling is te leren

Wanneer we zien dat iemand pijn lijdt, reageren onze ‘empathische hersenen’ daar direct op. Maar deze hersengebieden vertonen ...
Hoeveel inlevingsvermogen heb je?
Test

Hoeveel inlevingsvermogen heb je?

Inlevingsvermogen kun je hebben op twee niveaus: goed kunnen lezen en begrijpen van gevoelens van anderen (onderzoekers noemen dat...
5463