Kun je een groot, harig beest over het hoofd zien? Het klinkt misschien ongeloofwaardig, maar die kans is aanzienlijk. Beroemd is een experiment waarin proefpersonen naar een filmpje kijken waarin twee groepjes mensen (gekleed in het wit en in het zwart) door elkaar heen lopen en een bal overgooien. De proefpersonen moeten tellen hoe vaak een van de teams de bal onderling overspeelt. Het lijkt een gewoon spelletje, totdat er iemand in een apenpak het beeld in wandelt. De aap draait zich naar de camera en trommelt nog even op zijn borst. Niet te missen, zou je denken. Maar na afloop blijkt dat een groot deel van de toeschouwers de aap heeft gemist.

Hoe dat kan? De oorzaak is een fenomeen dat inattentional blindness wordt genoemd – blindheid door onoplettendheid: als mensen bezig zijn met een bepaalde taak, hebben ze nogal eens de neiging om andere dingen over het hoofd te zien. Zelfs als dat een gorilla is. Ons brein kan namelijk niet bewust alle informatie verwerken die het binnenkrijgt. Daarom let het alleen op die dingen die op dat moment belangrijk zijn.

We onderzoeken in Amsterdam hoe oplettend mensen zijn. In een café laten we het basketbalfilmpje zien. Deze keer

is het geen gorilla maar een beer die zich tussen de basketballers mengt. Hij doet zelfs nog een dansje. Ingespannen turen onze ‘proefpersonen’ naar het scherm en tellen hoe vaak het witte team de bal overspeelt. Dat is dertien keer, maar de schattingen lopen flink uiteen. Als we na afloop vragen of hun nog iets is opgevallen, reageren de kijkers ontkennend. ‘Dat er twee ballen in het spel zijn?’ gokt een mevrouw.

Slechts een van de tien geeft het juiste antwoord. Voor de rest draaien we het filmpje nog eens. En dan zien ze de dansende beer opeens wél. ‘Bloody hell,’ roepen twee Engelse jongens verbaasd, ‘dat heb ik écht niet gezien.’ ‘Is het wel hetzelfde filmpje?’ vraagt een ander wantrouwend. Een mevrouw probeert haar gezicht nog te redden. ‘O, die meneer in het berenpak,’ zegt ze. ‘Ja, die heb ik wel gezien, hoor, maar ik wist niet dat jullie die bedoelden.’