De jonge stieren begonnen allerlei andere dieren, zoals neushoorns en gnoes, aan te vallen, alsook wijfjes van hun eigen soort. Vaak was de afloop dodelijk. In de mensenmaatschappij spreken we over het belang van rolmodellen en kennen we het probleem van vaderloze zonen.

In dit licht bekijk ik een recent geval van chimpansees die onze eigen soort hebben aangevallen. Het gebeurde in een Zuid-Afrikaans reservaat dat apen opvangt die op de zwarte markt in beslag genomen zijn, meestal op jonge leeftijd. Maar kleintjes worden groot.

Twee volgroeide chimps vielen een Amerikaanse student aan. Andrew Oberle was over een barrière gestapt en kwam dus dichter bij de apen dan de bedoeling was. De chimps zaten achter een tweede hek, maar konden hier onderdoor zijn voeten grijpen. Ze sleurden hem naar binnen en takelden hem meedogenloos toe op een manier die we ook kennen van vijandige groepen chimps. De jongeman had enorme wonden op zijn hoofd, een gebroken arm, afgebeten vingers en tenen en een weggerukte zaadbal. Hij werd door een parkopziener ­bevrijd en zal hopelijk in leven blijven.

Dit is niet de eerste keer dat chimps mensen aanvallen. Daardoor kennen we een aantal bijzonderheden, zoals het feit dat chimps sterker

zijn dan wij. Er is gewoon geen verweer mogelijk. Niet alleen is hun spierkracht een stuk groter, ze hebben ook vier ‘handen’ en enorme hoektanden. Een ander bekend aspect is hun territoriale neiging, vooral onder de mannen. Dus een mannelijke student die zich begeeft op wat de apen als hun ­terrein beschouwen, vraagt om moeilijkheden.

Naderhand kwamen er merkwaardige mensenprocessen op gang. De leiding van het reservaat beweerde doodleuk dat de chimps geen kwade bedoelingen hadden, mogelijk om de dieren als onschuldig af te schilderen. Er waren ­namelijk stemmen gerezen om de aanvallers af te schieten. Ik kreeg zelfs een telefoontje van een journalist met de vraag of de chimps niet ‘schuldig’ ­waren en de doodstraf verdienden.

Het lijken de Middeleeuwen wel, waarin een stier die een boer had gedood voor de rechtbank gesleept kon worden. Natuurlijk hadden de chimps kwade bedoelingen, dat is wat hun territoriale neiging hun nu eenmaal ingeeft. En natuurlijk delen we geen doodstraf uit. Deze apen doden zou alleen gerechtvaardigd zijn als het de enige manier was om verdere ongelukken te voor­komen. Maar gelukkig zijn er andere oplossingen, zoals beter hekwerk en goede instructie van het personeel.

Er is echter één probleem waar we niet zomaar onderuit komen. Opvangcentra scheppen een wereld zonder volwassenen. De jonge apen zijn wezen, die nooit leren zich in te houden. Los­geslagen gedrag is het gevolg. Ze laten hun vernielzucht en agressie de vrije loop. Afrika telt steeds meer van dit soort reservaten: een noodzakelijke, maar levensgevaarlijke situatie.[/wpgpremiumcontent]