Meer eigen regie voor je puber

3 vragen aan de expert

Hoe weet je of je puber klaar is voor meer verantwoordelijkheden?

‘Een eerste aanleiding kan het “gedoe” rondom een onderwerp zijn, zoals bedtijden, thuiskomtijden of huiswerkplanning. Probeer eens te bespreken hoe jullie er samen voor kunnen zorgen dat dat soepeler loopt. Doe dat het liefst op een zogeheten indirect moment: tijdens andere bezigheden, zoals samen koken of wandelen.

We zijn geneigd te denken dat onze pubers nog niet zoveel aankunnen omdat ze een beetje rondfladderen, maar dat komt mede doordat ze de verantwoordelijkheid nog niet echt hebben gekregen. De eerste verantwoordelijkheid geef je door ze hierover te laten meedenken.

Zo neem je je kind serieus zonder hem in het diepe te gooien. Zorg er vervolgens samen voor dat het slaagt: waarin ben jij als ouder nog nodig om het een succes te maken?’

Het gaat een keer mis. Wat dan?

‘Als je samen afspreekt wat de kaders zijn, wanneer je evalueert en wat jullie doen als de manier van je puber nog niet werkt, dan is er genoeg ruimte om bij te sturen.

Een toets verknallen, te laat op school komen omdat het ochtendritueel zelfstandig nog niet goed verliep, te laat thuiskomen: dat kan allemaal best een keer gebeuren. Kom weer bij elkaar en heb het erover.

Overigens, als de afspraak is dat jij het als ouder gaat loslaten: houd je daar dan ook aan. En vertrouw je kind. Je kunt best informeren hoe het gaat, maar doe dat vanuit interesse en niet vanuit controle.

Communiceren vanuit verbinding en contact is in de puberteit – zeker bij dit soort zaken – een belangrijke basis.’

Wat is de grootste valkuil als ouder?

‘De regie volledig uit handen geven en alles aan je puber overlaten kan hem het gevoel geven: zoek het maar uit. Dat is nog veel te groot om te overzien.

Je hebt – ook bij het loslaten – wel degelijk een rol, zoals een takenlijst maken, de voors en tegens helpen afwegen, en afspraken maken over een evaluatiemoment. Kies voor het juiste perspectief: vanuit het doel om dit te laten slagen en de ontwikkeling van je puber te stimuleren.’

Tischa Neve is kinderpsycholoog, opvoedkundige, moeder en pleegmoeder. Ze schreef o.a. het boek Pubers zijn leuk. Samen met Psychologie Magazine ontwikkelde ze de online training Positief opvoeden voor puberouders.

Stappenplan voor meer verantwoordelijkheid

Is er een onderwerp waar vaak gedoe over is en dat je langzaamaan wilt loslaten? Grijp dat aan om te oefenen met nieuwe verantwoordelijkheden. Probeer bij deze opdracht in te zoomen op één onderwerp.

1. Wat ik wil veranderen

Voorbeeld: geen strijd meer rondom bedtijden, geen ruzie als mijn kind te laat thuiskomt, geen discussies of spanning rondom de toetsweek.

2. Ik geef mijn puber meer verantwoordelijkheid op het gebied van:

Voorbeeld: bedtijden, huiswerk plannen, thuiskomtijden, taken in huis, tas inruimen voor school en/of sport.

3. Formuleer voor jezelf het kader: wat wil je loslaten, waar liggen de grenzen en wat staat niet ter discussie?

Voorbeeld: ‘Ik wil geen strijd of overmatige bemoeienis meer rondom bedtijden. Dat werkt immers ook niet altijd – dus misschien is het tijd voor meer eigen regie? Laten we samen kijken wat de uiterlijke bedtijd is, en wellicht ook een afspraak maken over de avond voor belangrijke school- en sportdagen. Waarin ben ik nodig om dit een succes te laten worden, en hoe houd ik me zelf aan de afspraak om het uit handen te geven? Op welke datum zullen we evalueren?’

4. Wat vinden jullie beiden belangrijk?

Eventueel samen met je puber in te vullen. Wat is voor jullie beiden belangrijk om dit te laten slagen?

Voorbeeld: geen voortijdige bemoeienis, vertrouwen, tussentijdse checks, hulp bij de voorbereiding.

5. Omarm je nieuwe rol

Spreek je af om je puber één herinnering te geven, of willen jullie liever de ‘proefperiode’ afwachten tot het afgesproken evaluatiemoment? Houd je beiden aan het plan. En plan het evaluatiemoment alvast samen in.

5x advies

1. Geef alle kanten mee

Leg uit wat de voor- en nadelen zijn van zijn mogelijke keuzes. En bespreek ze samen op een neutrale manier. Toon begrip voor beide opties en geef mee hoe lastig het kan zijn om onder druk (bijvoorbeeld van vrienden) een beslissing te nemen. Dat helpt je puber om een goede afweging te maken. Zo leer je ze verder kijken dan de kortetermijnwinst, en toon je tegelijkertijd begrip voor hun situatie.

2. Bied ondersteuning

Eigen verantwoordelijkheid is super, daar zal je kind het mee eens zijn, maar dat bereik je stap voor stap. Gooi ze niet meteen in het diepe, bied ondersteuning op maat. Laat weten dat je er bent als het nodig is.

3. Laat geleidelijk en gecontroleerd los

Dat is voor iedereen het fijnste en houdt het behapbaar. Van altijd hun tas inpakken, naar samen inpakken en een lijstje maken, en daarna zelf laten doen. Scheenbeenbeschermers vergeten voor een training is prima, maar dat laat je natuurlijk niet gebeuren voor een belangrijke wedstrijd.

4. Laat je kind eigen conclusies trekken

Dat beklijft beter dan een conclusie of visie die wordt opgedrongen. Misschien sta je te popelen je puber aan te spreken op slordig gedrag, maar de kans is groot dat hij in de verdediging schiet. Soms is het goed om hem zelf te laten ontdekken hoe het zit.

5. Zorg dat je op één lijn zit met je (ex-)partner

In de puberteit is het belangrijker dan ooit om als opvoeders op één lijn te zitten. Al zullen ze het niet snel toegeven, pubers hebben behoefte aan grenzen en duidelijkheid en die moet je samen geven. Gebeuren er bij een ex-partner dingen die jij anders zou doen? Probeer het te laten gaan en sta in principe achter je ex. Dat schept duidelijkheid en vertrouwen.

Meer verdieping?

In de training Positief opvoeden voor puberouders met opvoedkundige Tischa Neve leer je vanuit verbinding en positiviteit je puber begrijpen en begrenzen. Ontdek hoe het eraan toegaat in het puberbrein en hoe je omgaat met heftige emoties – van jezelf én je kind.