Gewóón zeggen wat je wilt

‘Een cursus effectief communiceren, dat heb jij toch helemaal niet nodig?’ zegt een collega. Ik kan prima voor mezelf opkomen, denkt zij. Dat lukt me ook best, behalve wanneer het een kleine kring van dierbaren betreft. Zo luisterde ik braaf twintig jaar lang naar de verhalen van mijn beste vriendin, die klaagde over haar man. Terwijl ik haar eigenlijk al na een jaar had willen adviseren bij hem weg te gaan, of mij in elk geval niet meer lastig te vallen met zijn donkere kanten. Een andere vriendin vroeg me of ik haar proefschrift even wilde lezen en corrigeren. Ik had geen tijd en al helemaal geen zin, maar ‘nee’ zeggen kwam niet in me op.

Inmiddels leer ik voorzichtig mijn grenzen te stellen bij de mensen van wie ik het meeste houd. Maar omdat ik nooit heb geleerd dat op een vriendelijke manier te doen, doe ik het met enorm verbaal geweld. Mijn nieuwe geliefde krijgt bij het minste of geringste de wind van voren, vind ik. Daarom schrijf ik me in voor de cursus ‘Effectief en assertief communiceren’ en onderwerp mezelf twee dagen lang aan oefeningen en rollenspellen.

Ik mag beginnen met een demonstratie: doen alsof ik mijn woede uit tegen mijn geliefde. Hoewel ik denk dat ik meteen goed op dreef ben, kijkt cursusleidster Miranda Langedijk me verwonderd aan. ‘Je mag zo lelijk doen als je wilt,’ zegt ze bemoedigend. Ik zet een tandje bij, maar Langedijk blijft van mening dat mijn woede reuze meevalt. Wat ikzelf als verbale agressie opvat, wordt door de buitenwereld blijkbaar als zachtmoedig beschouwd.

Arbeids- en organisatiepsycholoog Langedijk is trainer en coach in het bedrijfsleven, de zorgsector en het onderwijs. Dit is een van de cursussen die ze in haar eigen praktijk geeft, aan groepen van hooguit acht deelnemers. Omdat we veel van onszelf laten zien en er veel persoonlijke voorbeelden ter sprake komen zegt Langedijk met nadruk: ‘Alles wat hier gezegd wordt, blijft onder ons.’ De cursus is volgens haar alleen zinvol als we bereid zijn onze emoties en zwakke kanten te laten zien.

Ik vertel de groep over mijn beste vriend die zonder dat ik hem ooit een halt toeroep mijn tijd en aandacht opslurpt. ‘Waarom sta je dat toe?’ vraagt Langedijk. ‘Omdat hij er ook voor mij is,’ antwoord ik. Mijn dierbaarste vrienden en familieleden zijn mijn grootste steun geweest in moeilijke tijden. Hun niet-aflatende liefde en aandacht heeft me, zo voelt het, voor eeuwig bij hen in het krijt gezet. Langedijk vraagt: ‘Denk je dat ze boos worden als je een keer zegt dat je iets niet op deze manier wilt, maar anders?’ Ze heeft gelijk. Waarom zouden ze alles mogen, alleen omdat ze me dierbaar zijn?

Iedereen kan assertief communiceren, zegt Langedijk, en ze legt uit: ‘Het enige wat je hoeft te doen is heel dicht bij jezelf te blijven: voelen wat jij zelf wilt.’ Vervolgens slaan de meeste mensen de belangrijke volgende stap over. ‘Informeren. Je denkt misschien dat de ander weet wat jij wilt, of niet wilt, maar dat is heel vaak niet zo. Dat moet je diegene dus vertellen. En vervolgens moet je controleren of de boodschap is aangekomen.’

In een rollenspel oefen ik met mijn medecursist. Ik vertel haar dat ik haar verhalen over haar slechte huwelijk even niet meer kan aanhoren omdat ik zelf te veel aan mijn hoofd heb. En ik vraag daarna of ze dat begrijpt. Langedijk luistert mee. Ze benadrukt dat het voor anderen juist prettig is als ik mijn grenzen aangeef. Het lijkt bijna te simpel voor woorden.

We letten op onze non-verbale communicatie, houding en stemgebruik. Hoge piepstemmetjes met dichtgeknepen keel wijzen op veel spanning. Hangende schouders en jezelf klein maken brengen ook niet over dat je iets serieus meent. Hoe het dan wel moet: je schouders breed maken, je stem iets laten zakken, je ontspannen. En dan zeggen: ik wil dit niet, begrijp je dat?

Wie: Manon Sikkel

Wat: 2-daagse cursus ­Effectief en assertief communiceren

Door wie: Miranda Langedijk, arbeids- en organisatie­psycholoog

Waar: Zaandam

Prijs: € 450,- exclusief btw, inclusief lunch. De eerst­volgende cursus is op 1 en 15 maart 2013. Groepen bestaan uit maximaal 8 deelnemers. ­www.langedijkconsult.nl