Bert woont tien jaar in hetzelfde huis en werkt al een jaar of zeven voor dezelfde baas. Inmiddels heeft hij zo’n zesendertighonderd keer aan hetzelfde aanrecht zijn ontbijt gemaakt, is hij dik drieduizend keer naar kantoor gereden, waar hij zestienhonderd keer zijn computer heeft opgestart. ’s Avonds bij het tandenpoetsen kijkt Bert voor de 7304de keer in dezelfde spiegel en alleen aan de rimpels in zijn gezicht is te zien dat dit een andere dag is dan die van tien jaar geleden.
Berts levenswijze is letterlijk geestdodend: uit hersenonderzoek van de laatste jaren blijkt dat een tekort aan nieuwe prikkels leidt tot het afsterven van hersencellen of neuronen. Routinematig uitgevoerde handelingen vergen weinig van de hersenen en als we geen nieuwe dingen leren, ontstaan ook geen nieuwe ‘hersenpaden’: verbindingen tussen de neuronen van verschillende hersengebieden. En neuronen die niet worden gebruikt, sterven af. Een verontrustende gedachte.
Het goede nieuws: wie regelmatig zorgt voor nieuwe prikkels, kan het tij keren. Want hoe meer activiteit in de hersenen, hoe meer neurotrofinen, stofjes die de groei en gezondheid van de hersencellen bevorderen.
Alle reden dus om uw leven eens wat op te schudden.
De Amerikaanse neuropsycholoog Lawrence Katz schreef een bestseller over ‘neurobics’: trucs om je hersenen te verrassen. Neem eens een douche met het licht uit, of poets uw tanden met uw ‘verkeerde’ hand, en stel zo allerlei nieuwe hersenpaden in werking. En, misschien nog belangrijker: het is leuk om te doen. Het mag dan wel zo zijn dat u al tien jaar twee keer per dag voor diezelfde spiegel staat, deze keer voelt het alsof u voor het eerst uw tanden poetst.
– Vier thuis vakantie
Kampeer in je eigen tuin. Zet de tent op, rol de slaapzakken uit en kook op een gasstelletje. Wat leuk is op vakantie, is extra grappig als je de volgende dag weer ongekreukt op je werk moet verschijnen.
– Blijf zitten in de trein
En stap pas uit bij het eindpunt. Ook als dat Paris Nord is.
– Leef een week van een tientje
Die studiejaren, toen je een blik bonen kocht van je statiegeld. Roep dat gevoel opnieuw op en kook een maaltijd uit de restanten van dat oude kerstpakket. Na een week voelt u zich op z’n minst enorm rijk.
– Wees een dag eerlijk
Het klinkt simpeler dan het is: zeg eerlijk wat u denkt, vertel geen leugentjes om bestwil, roddel niet, en zeg mensen wat u van ze vindt. Onbeleefd misschien, maar wel verfrissend.
– Verander van ‘geurbehang’
Constant aanwezige geuren, registreren we niet meer bewust. Uw eigen wasmiddel ruikt u niet, maar wel dat van een vriend die u stevig omhelst. Koop eens een ander wasmiddel, een andere zeep en was de gordijnen. Het effect is merkbaar tot uw hersenen gewend zijn aan de nieuwe ‘basisgeuren’.
– Neem een omweg naar huis
Pak een andere afslag, rijd via een andere stad of sla op de fiets beurtelings links- en rechtsaf.
– Geef u uit voor een ander
Trek andermans kleren aan en ga uit op een plek waar u nooit naartoe zou gaan. Kies een leuke nieuwe naam en een nieuw verhaal. Of ga uit met een vriend of vriendin en ruil voor een avondje van identiteit. Spannend!
– Maak een proefrit in een veel te dure auto
De dealer weet dat u ’m niet gaat kopen, u weet het ook. Maar dat is geen reden om niet één keer in uw leven dat gaspedaal in te trappen.
– Prik blind een plek op de kaart
En rijd erheen voor een etentje. Misschien wordt het een frikadel in de snackmobiel, misschien hebben ze er een fatsoenlijk restaurant. Of zelfs een hotel.
– Neem een andere krant
Verruil NRC Handelsblad een maandlang voor De Telegraaf en HP/de Tijd voor Panorama. Kijk SBS6 in plaats van Nederland 3.
– Bied iemand hulp
Bemoei u met een stralende lach met andermans zaken. Wijs verdwaalde toeristen de weg en loop een eindje met ze mee, geef ongevraagd commentaar bij het pashokje.
– Pik een lifter op die de verkeerde kant op moet
En breng hem thuis, al moet u er voor omrijden. Avontuur!
– Doe iets wat u eng vindt
Jezelf overwinnen geeft zelfvertrouwen en energie. Het hoeft geen vrije val uit een helikopter te zijn: vragen om een hoger salaris of uw ongelijk bekennen in een slepend conflict, kan even eng zijn. Toch doen.
– Draai het dag- en nachtritme om
Werk ’s nachts, slaap overdag. Of werk een tijdje volgens een tropenrooster en begin om zes uur ’s morgens. Het liefst met een paar mensen tegelijk. Inspirerend?
– Maak een reportage van een doordeweekse dag
Doe wat u altijd doet, maar neem een camera mee en maak elk kwartier een foto, of film uw collega’s tijdens een vergadering. De afstand die u neemt bij het vastleggen van gewone handelingen, is een instantrecept tegen sleur.
– Ruil van huis met de buren
De kinderen zijn nog altijd even snel op school, de auto kan voor de deur blijven staan en toch is alles anders. De buren hebben een kast vol nieuwe boeken, ander speelgoed en een geiser met gebruiksaanwijzing.
– Richt uw kasten anders in
Of zet de vuilnisbak op een andere plek. Het is schokkend om zo direct te worden geconfronteerd met het effect van herhaling op de hersenen: de sensorische en motorische paden in het brein waren geprogrammeerd op de oude situatie, nu grijpt u keer op keer mis.
– Haal kattenkwaad uit
Schrijf klachtbrieven aan willekeurige bedrijven, van de leverancier van de koffieautomaat tot de zoutjesfabrikant. En dan maar afwachten of u een doos vol chips krijgt thuisbezorgd.
– Wees toerist in eigen woonplaats
Iedere plaats heeft wel een museum, een oud gemeentehuis of een rondvaartboot. Tien tegen één dat u er nog nooit bent geweest.
– Doe iets extra langzaam
Neem eens de hele dag voor de zaterdagboodschappen. Laat Albert Heijn links liggen en ga naar de bakker, de slager, de bloemenman, de markt. Ga zitten in een café. Geniet.
– Zoek schoonheid om u heen
Niet in een museum, maar op straat. Word wakker: kijk hoe mooi die boom wordt gereflecteerd in die motorkap en zie dat aan elk gezicht iets moois is te ontdekken. Gegarandeerd geluksgevoel binnen tien minuten.
– Leer iets nieuws
Ga roeien, doe een cursus stand-up comedy of leer een nieuwe taal. Werk aan de winkel voor de hippocampus, waar het taalcentrum en het leervermogen zitten.
Geef de eerste vijf mensen die u tegenkomt een compliment
Iedereen bloeit op van complimentjes, dus u geeft vijf mensen een goed gevoel. Plus uzelf.
Eet geblinddoekt
Als het gezichtsvermogen is uitgeschakeld, ruiken, proeven en voelen we ineens veel meer. En het is spannend om niet te weten hoe de volgende hap zal smaken.
Douchen in het donker
Zoek op de tast de doucheknop en de zeep, voel het warme water langs uw lijf stromen. Uw gevoelsintensiteit is flink versterkt. Bovendien frist u die delen van de hersenschors op waar prikkels van de tastzin worden verwerkt.
• Keep Your Brain Alive, Lawrence C. Katz en Manning Rubin, New York: Workman Publishing, ISBN 0 7611 1052 6, 1999[/wpgpremiumcontent]