Boeken van de maand juni 2022

Tegengif voor trauma’s

Trauma’s stapelen zich op en kunnen zelfs worden doorgegeven aan de volgende generatie. In zijn nieuwe boek legt psychiater Paul Conti hoe je dat proces kunt stoppen.

Trauma is een epidemie, schrijft psychiater Paul Conti. Want trauma creëert meer trauma. Je gaat denken dat de wereld tegen je is en als je eenmaal door die bril kijkt, zul je daar allerlei bewijzen voor vinden. Dan som je bijvoorbeeld alle keren op dat je op je werk niet werd gezien, terwijl je de triomfen negeert.

Bij trauma’s denken mensen vaak aan nachtmerries en flashbacks, maar dat zijn symptomen van een posttraumatisch stresssyndroom (PTSS) – wat wel een gevolg kan zijn van een trauma.

Een trauma zelf is ‘simpelweg’ een psychologische verwonding die een negatieve invloed op je leven heeft. Zo kan zelfs de eenzaamheid tijdens de pandemie tot een trauma hebben geleid met angst, somberheid, vermijdingsgedrag en (verrassender) een gebrek aan compassie tot gevolg.

Als je door de donkere lens van een trauma de wereld inkijkt, zul je namelijk minder snel glimlachen naar een vreemde of boodschappen doen voor je bejaarde buren.

Trauma’s kunnen bovendien genen aan- en uitzetten en zo worden doorgegeven aan de volgende generatie. Kinderen van Holocaust-overlevenden hebben bijvoorbeeld vaker last van mentale problemen.

Onderzoekers schreven dit lang toe aan de opvoedstijl van hun ouders, maar inmiddels is aangetoond dat hun hersenen en genen veranderd zijn.

Al met al reden genoeg om trauma’s aan te pakken. In zijn boek – dat soms wel even doorbijten is vanwege de abstracte omschrijvingen – reikt Conti tegengiftechnieken aan.

Zo is het belangrijk om even een pauze in te lassen en vervolgens bewust te kiezen voor ander gedrag of een andere gedachte als je merkt dat een trauma opspeelt.

Betrap je jezelf bijvoorbeeld op de gedachte dat je kwetsbaar opstellen gevaarlijk is, kies dan bewust voor een alternatieve gedachte als: ik ben in het verleden gekwetst, maar in staat om intieme banden met mensen aan te gaan en tegelijk op te letten dat ik niet opnieuw word gekwetst.

Oude patronen zijn lastig te doorbreken, geeft Conti toe. Maar als je het vaker bewust anders doet, worden er in je hersenen nieuwe neurale paden aangemaakt, waardoor het op termijn een automatisme wordt. En dat beschermt je tegen meer trauma’s in de toekomst.

Paul Conti, Trauma. De verborgen epidemie, Ten Have, € 20,-

Grote pupillen

In De hond van Pavlov beschrijft wetenschapper Adam Hart-Davis de 50 meest vernieuwende experimenten uit de psychologie. Naast iconische proeven, zoals die van Pavlov en Milgram, staan er ook onbekendere experimenten in.

Uit een onderzoek naar het effect van cognitieve inspanning op de pupilgrootte bleek bijvoorbeeld dat pupillen bij het oplossen van een makkelijke som gemiddeld 4 procent groter werden, terwijl dat bij een moeilijke opgave maar liefst 30 procent was. Je kunt aan iemands pupillen dus de mentale worsteling aflezen.

Ook verrassend: mensen die een bypassoperatie hadden ondergaan en wisten dat er voor hen werd gebeden, kregen vaker ernstige complicaties dan anderen.

De theorie is dat prestatiedruk hun parten speelde. De angst dat hun lichaam wellicht niet op de gebeden zou reageren, zorgde voor stress wat het herstel niet ten goede kwam.

Adam Hart-Davis, De hond van Pavlov en 49 andere revolutionaire experimenten in de psychologie, Noorboek Wetenschap, € 17,50

De keerzijde van vrijheid

Lange tijd lag vast wat voor werk we gingen doen en met wie we zouden trouwen. Op vrijwel elk gebied is het veel vrijer geworden.

Dat klinkt prettig en in veel opzichten klopt dat zeker, maar het is óók een zware last, laat filosoof Alain de Botton zien in Hoe overleef ik de moderne wereld.

De Botton bespreekt thema’s waarmee de moderne mens worstelt, zoals liefde, eenzaamheid, media, werk. Hij vertelt bijvoorbeeld hoe romantiek nog steeds een obstakel is voor succesvolle relaties.

We staren ons blind op het idee van ware geliefden die elkaar bewonderen en ‘het komt niet in ons op dat liefde ook een vorm van geduld kan zijn jegens de tekortkomingen van onze partner’. Een herkenbaar (en soms grappig) boek over de worstelende mens.

Alain de Botton en The School of Life, Hoe overleef ik de moderne wereld, Atlas Contact, € 24,99

Seks kan lekkerder

Hoe bevrijdend was de seksuele revolutie nu eigenlijk echt voor vrouwen? Deze vraag staat centraal in het boek van journalist Milou Deelen. Want hoe kan het dat vrouwen met veel bedpartners nog altijd sletten zijn en mannen juist stoer?

Aan de hand van gesprekken met veertien bekende vrouwen verkent Deelen hoe vrij vrouwen zich op seksueel vlak voelen. Hedy d’Ancona, de begin dit jaar overleden Ellen Laan, Tjitske Reidinga, Lale Gül en S10: allemaal vertellen ze – met groot gemak of juist schoorvoetend – over hun eerste keer, goede seks en hun ervaringen met grensoverschrijdend gedrag.

Over veel verschillen zij van mening, maar allemaal vinden ze dat het seksleven van vrouwen een stuk beter kan.

Milou Deelen, Hoe doen we het? Een zoektocht naar het seksleven van vrouwen, Spectrum, € 20,99