Beste Marcel
Een lichte, doch gezonde vorm van scepsis is op zijn plaats, dus daarmee zit je alvast goed. Ik ben evenzeer sceptisch ten opzichte van labelen, maar dan ten opzichte van de bedoelingen waarmee men labelt. Zo kun je iemand een etiket toekennen om die persoon vervolgens omwille van het etiket kansen te ontnemen, bijvoorbeeld de kans op een gelijkwaardige benadering. Toch ben ik voorstander van een ‘diagnose’ en wel om de volgende redenen:
1) Niet het ‘label’ op zich is verkeerd, wel wat men ermee doet (zie hierboven). Een label kan gebruikt worden als excuus, maar kan evenzeer ‘levens redden’, omdat het een verklaring biedt voor de problemen die iemand heeft – zoals een moeder van een laat gediagnosticeerde dochter met autisme ooit schreef. Een verklaring onslaat iemand niet, noch diens omgeving, om er wat aan te gaan doen en is derhalve geen synoniem voor excuus.
De bedoeling van een diagnose is volgens mij het vinden van de juiste weg om iemand te helpen. Zo blijken bijvoorbeeld heel veel mensen met autisme al jaren klassieke psychotherapie gevolgd te hebben zonder succes, ten gevolge van het ontbreken van een diagnose. Als de diagnose eenmaal gesteld is, weet men dat klassieke therapie zinloos is, omdat die niet aanslaat bij mensen met autisme. In die zin is het zinvol om te weten of je autisme hebt, omdat je dan de juiste keuzes kunt maken inzake hulpverlening. Tot nu toe heb ik meer ernstige problemen zien ontstaan door een gebrek aan een label, dan door de toekenning ervan, maar scepsis blijft uiteraard geboden.
2) Er is geen sprake van het medicaliseren van persoonlijkheidsstoornissen, want autisme is geen persoonlijkheidsstoornis. Het is een handicap, een cognitief tekort dat het gevolg is van een kortsluiting in de neurale werking van de hersenen. Er kan geen sprake van medicaliseren zijn als het om een stoornis met een biologische grondslag gaat.
3) Ik ben eveneens tegen het ‘medisch’ model als het gaat om autisme. Autisme dient niet genezen te worden, want dat kan nu eenmaal niet, en mensen met autisme zijn geen patiënten. Ik ben voor een ontwikkelingsmodel en daarin kijkt men verder dan het label. Hoe belangrijk dat label ook is, het is slechts een naam voor bepaalde kenmerken van de persoon.
In de hulpverlening moet men daarom de persoon, inclusief het label, als uitgangspunt nemen en niet enkel het label. Dat betekent dat men ook oog heeft voor andere kenmerken dan die welke door het label omschreven worden en dat men kijkt welke ondersteuning iemand nodig heeft om zich verder te ontwikkelen. Dat is wat anders dan het gangbare genezings- of correctie-ideaal (lees de therapie) van het medisch model.
Volgens mij lijkt het zinvol om te laten onderzoeken of je al dan niet autistisch bent, maar… blijf toch ook maar sceptisch!
Groeten,
Peter
Peter Vermeulen is pedagoog en als autismedeskundige werkzaam bij Autisme Centraal in België. Onderkenning van autisme bij normaal tot hoogbegaafde personen, is zijn specialisme. Hij schreef verschillende boeken over autisme. Plusabonnees stelden in de zomer van 2002 vragen aan Peter Vermeulen.