Ik vind veel dingen eng
Ik vind veel dingen vrij eng. Autorijden, skiën, duiken, reizen per vliegtuig, spreken in het openbaar, hoge torens beklimmen… Tot nu toe laat me er zo min mogelijk door tegenhouden.
Ondanks mijn rijangst rij ik overal naar toe, ik heb mijn duikbrevet ooit gehaald, houd speeches op bruiloften en sta met knikkende knieën met mijn gezin op de Eiffeltoren. Meestal gaan deze dingen prima, maar het geeft allemaal wel veel stress. Ook als ik het al vaak heb gedaan, zoals autorijden.
Zou ik mezelf meer durf aan kunnen leren? Of heb ik nou eenmaal een angstige aanleg en zou ik mezelf juist wat meer rust kunnen gunnen?
Het is verstandig, en natuurlijk ook wel stoer van je, om situaties en objecten die je angst inboezemen, of zorgen baren, niet uit de weg te gaan, maar juist de confrontatie daarmee aan te gaan. Je weet waarschijnlijk bewust of onbewust wel dat als je dit soort zaken gaat vermijden dit je eigen leefwereld op den duur gaat verkleinen, en dat dit een negatieve invloed heeft op je kwaliteit van leven.
Als je eenmaal bent gestopt met autorijden wordt naarmate je dit meer uitstelt de kans minder dat je het later wel gaat doen of durven. Omgekeerd zullen de activiteiten die je blijft ondernemen, ook al vind je ze niet fijn of zelfs regelrecht moeilijk, je achteraf zelfvertrouwen schenken en je blij maken, omdat je ze toch maar hebt aangepakt en daarom trots op jezelf kunt zijn.
Er zijn allerlei therapieën om je durf te vergroten. Er zijn er die er specifiek op gericht zijn je zogenoemde copingvaardigheden te vergroten, maar de meest werkzame therapieën zijn er erop gericht om de angst te verminderen door confrontaties met de angstwekkende objecten of situaties aan te gegaan, zoals exposure in vivo, een methode uit de cognitieve gedragstherapie.
De meeste mensen die iets moeilijk vinden zullen door stug te oefenen met de voor hen lastige situaties merken dat het hen steeds makkelijker afgaat. Maar er zijn ook mensen die deze dingen lastig of stressvol blijven vinden, hoe vaak ze het ook doen. Dat komt omdat een deel van je persoonlijkheid en je gedrag (en de eigenschap ‘durf’ valt daar ook onder) door je erfelijke aanleg wordt bepaald. Dat deel heb je dus zelf niet helemaal in de hand.
Belangrijk om te weten is dat het aandeel genetische invloed per eigenschap verschilt. Wat dit betreft wordt er veel onderzoek gedaan naar welke genen precies de menselijke angst- en stressreacties zijn betrokken. Op mijn afdeling doen wij bijvoorbeeld onderzoek naar de invloed van het gen AD2RAB dat betrokken zou zijn bij de opslag van herinneringen en deels verantwoordelijk is van hoe een potentieel stressvolle gebeurtenis – zoals het beklimmen van de Eiffeltoren of het ondergaan van een lastige tandartsbehandeling – door een persoon wordt herinnerd: als akelig of juist niet.
Dit maakt dat je na een dergelijke ervaring voor de keuze komt: ga ik het nog een keer doen of toch maar liever niet? Het antwoord zal deels afhangen van hoe eng de herinnering aan de vorige keer nog is. De genvariant die deze gebeurtenis mogelijk als bovenmatig emotioneel beladen opslaat en verantwoordelijk is voor een angstige beleving, komt bij ongeveer 25% van de Nederlanders voor. Maar dit is maar een variant van de ongeveer 25.000 genen die de mens bezit. Er zijn ook genvarianten die je juist tegen moeilijke situaties bescherming bieden en dus bijdragen aan je moed of durf waardoor die situaties dus makkelijker of met minder stress kunnen worden aangegaan.
Kortom, het is best lastig om jouw vraag te beantwoorden. Het belangrijkste is natuurlijk gewoon de dingen te blijven doen waarvan je vindt dat ze nodig zijn om het leven dragelijk te maken en tegelijkertijd het zo spannend of uitdagend te houden dat het leven net dragelijk, of juist net aangenaam, is.