Hoe voorkom je dat je kind faalangst krijgt?

Beste Denise,
Ten eerst is het, om faalangst te voorkomen, belangrijk dat je kind begrijpt dat als je hem ergens op aanspreekt het niet direct over hem gaat maar over zijn gedrag. Bijvoorbeeld, hij is niet vervelend, maar hij doet vervelend. Als het gaat over wie je bent heb je veel eerder een reden om je te schamen en daarmee is de belangrijkste bodem voor faalangst gelegd. Als het gaat over gedrag dan heb je het over iets dat je makkelijker kunt veranderen. Dus wees zo duidelijk mogelijk in het benoemen van het gedrag wat jij ongewenst vindt.

Wanneer ouders heel streng reageren op fouten zullen hun kinderen eerder faalangstig worden. Uit onderzoek is zelfs gebleken dat de rol van de moeder hierbij cruciaal lijkt te zijn. Wanneer een moeder vaker haar liefde terugtrekt bij het maken van een fout dan wordt een kind eerder faalangstiger. Dat terugtrekken kan heel subtiel zijn, zoals bijvoorbeeld even wegkijken of de wenkbrauwen fronsen. Een belangrijk advies is dus: laat je kind merken dat je het accepteert dat er een fout wordt gemaakt, zodat het zich veilig kan blijven voelen. (Dit is trouwens makkelijker gezegd dan gedaan, want als mijn zoontje de huissleutel weer is kwijtgeraakt dan reageer ik niet volgens de boekjes…).

Een ander belangrijk verschil is of het ongewenste gedrag een fout is of een min of meer bewuste overtreding van de regels. Als je kind een fout maakt, door bijvoorbeeld een kopje om te stoten omdat hij niet oplet en je wordt hier heel boos op, dan kan een gevoel van machteloosheid opkomen (‘maar ik deed het niet expres…’). In zo’n geval is het dus belangrijker dat er mild gereageerd wordt. Wat er gevraagd wordt (goed opletten) is misschien te moeilijk en iets dat je kind nog moet ontwikkelen.

Bij het maken van een fout kun je beter uitleggen hoe het wel kan en/of het goede gedrag voordoen. Bij wat oudere kinderen kun je ook vragen wat ze ervan geleerd hebben en hoe ze het de volgende keer beter kunnen doen.

Ja, en voor het min of meer bewust overtreden geldt dat duidelijkheid het beste medicijn is. Kijk maar naar The Nanny en dat soort programma’s.

O ja, en vooral goede resultaten willen van je kind werkt ook faalangst in de hand. Je kunt je kind het beste stimuleren om zich met vallen en opstaan te ontwikkelen en uitdagingen aan te gaan en je kind opvangen als er weer eens iets misgaat.

Vriendelijke groet,
Arjan van Dam

• Arjan van Dam (1970) is psycholoog/trainer. Een thema wat hem erg boeit is dat mensen die willen leren beter presteren dan mensen die alleen willen presteren. Een belangrijke sleutel blijkt te liggen in hoe we tegen fouten aankijken. Zien we die als falen of als een leermoment? Hij geeft trainingen op het gebied van motivatie en doceert psychologie.

  Neem een kijk op zijn website: www.fidare.nl, hier kun je ook artikelen over zijn boek vinden: Arjan van Dam, De kunst van het falen, Ambo