Zou het leven leuker zijn zonder jaloezie?

Vrolijk zouden we vriend of vriendin thuis verwelkomen, al was hij of zij onverwachts een nachtje niet thuisgekomen. En nooit zouden we meer piekeren, twijfelen, bang of onzeker zijn. Zonder jaloezie zouden we heel wat meer van het leven genieten.

‘Zonder jaloezie zouden er ook heel wat minder doden vallen,’ zegt psychologe Pieternel Dijkstra, die promoveerde op het onderwerp en er verschillende boeken over schreef. ‘In Amerika is jaloezie het belangrijkste motief voor 19 procent van de moorden.

In Afrika lopen die percentages op tot 25 of zelfs 46 procent. En uit Nederlands onderzoek onder vrouwen die hulp zoeken voor mishandeling, blijkt dat jaloezie in 55 procent van de gevallen de belangrijkste reden was waarom ze geslagen werden. Zonder jaloezie zouden we dus een stuk gezonder en blijer zijn, en langer blijven leven.’

Dijkstra ziet een wereld voor zich waarin iedereen het met iedereen doet, maar makkelijk zal dat niet zijn. ‘De mens heeft van nature twee neigingen: de neiging tot monogamie en de neiging tot vreemdgaan.

Die twee zouden misschien met minder spanning naast elkaar kunnen bestaan, maar het huwelijk zal toch sneller kapotgaan. Want ook al deel je de seks dan zorgeloos met anderen, ook tijd, geld en energie moeten verdeeld worden. Dat levert zeker praktische problemen op.’

Dijkstra schaart zich dan ook achter de belangrijkste functie van jaloezie: het beschermen van de liefdesrelatie tegen rivalen. ‘Evolutionair psychologen zouden zeggen dat kinderen een grotere kans op overleven hebben als er twee ouders zijn en dat jaloezie zo de soort beschermt,’ aldus Dijkstra.

‘Dat blijft de vraag, maar uit Amerikaans onderzoek onder stellen bleek in ieder geval dat jaloerse types na zeven jaar inderdaad veel vaker nog bij elkaar waren dan niet-jaloerse types. En uit mijn eigen onderzoek kwam naar voren dat reactief jaloerse mensen kwalitatief betere relaties hebben.’

Reactief jaloerse mensen zijn alleen jaloers als er écht iets aan de hand is. Angstig jaloerse types zijn echter ook jaloers als ze daar slechts een vermoeden van hebben. Dit zijn de echte piekeraars, de onzekere types die hun partner aan een kruisverhoor onderwerpen als hij of zij thuiskomt.

Dijkstra: ‘Angstig jaloerse mensen zouden inderdaad gelukkiger zijn als hun jaloezie niet bestond. Zij hebben kwalitatief minder goede relaties. Zo’n relatie is vaak ongelijkwaardig en de communicatiepatronen zijn meestal verstoord.

Voor de relatie heeft angstige jaloezie geen functie, voor het ego van zo iemand natuurlijk wel. Het is een ongezonde manier van zoeken naar meer eigenwaarde, om steeds weer bevestigd te krijgen dat jíj de leukste bent.’

Ondanks deze uitwassen zijn we volgens Dijkstra uiteindelijk beter af mét jaloezie. ‘Angstige vormen van jaloezie zijn gelukkig goed behandelbaar, en verder hoort het gewoon bij de liefde. Als we jaloezie zouden afschaffen, zouden we ook een deel van de liefde overboord gooien.’