Droomt u al een tijdje van een carrièresprong, dan is dit het moment. En daarvoor hoeft u misschien niet eens te solliciteren. Nu er een tekort aan arbeidskrachten dreigt, lopen werkgevers namelijk steeds vaker hun eigen werknemersbestand na op onbenut talent wanneer er een functie vrijkomt.
Bent u nog niet op die manier ontdekt? Het kán natuurlijk dat u al op de toppen van uw kunnen balanceert. Dat uw baas u terecht negeert bij het verdelen van leuke klussen en functies. Maar de kans is groter dat uw baas gewoon helemaal niet naar uw potentieel heeft gekeken. Domweg omdat u niet opvalt. Want u kunt de dingen die u doet nog zo goed doen, als u niet ‘de goede dingen’ doet, wordt u makkelijk over het hoofd gezien.
Dat constateerden arbeids- en organisatiepsychologen Irene de Pater en Annelies van Vianen begin dit jaar, toen ze onderzochten hoe het groeipotentieel van medewerkers beoordeeld wordt. Als het op promoties aankomt, blijken managers namelijk meer te letten op het soort taken dat hun mensen verrichten dan op de kwaliteit van de uitvoering. Degene die de meest uitdagende klussen op zich heeft genomen, komt het eerst voor een carrièresprong in aanmerking.
Want, zo lijkt de redenering: wie lastig werk naar zich toetrekt, heeft per definitie groeipotentieel. Zelfs als de durfal in kwestie vervolgens maar matig presteert.
Inderdaad, helemaal eerlijk is dat niet. Maar van de gedachte dat het werkend leven eerlijk hoort te zijn, moet u sowieso af als u hogerop wilt, stelt psychologe en coach Yolanda Buchel, auteur van het boek Lef! Zeker vrouwen mogen wat haar betreft best wat gehaaider opereren op de werkvloer. ‘Ruimte kríjg je niet, ruimte moet je pákken,’ is haar stelling.
Daar hoort wat haar betreft bijvoorbeeld bij dat je zo af en toe een beetje opschept. Buchel: ‘Als ik naar een nieuwe opdrachtgever ga, laat ik altijd even vallen dat ik bij Philips en Shell heb gewerkt. En op mijn visitekaartje staat “drs. Buchel”. Dat kun je overdreven vinden, maar in een hiërarchische context geeft het wél gezag.’
Impressiemanagement wordt het wel genoemd, het strategische gedrag dat Buchel propageert; bewust aan je professionele uitstraling werken om je promotability op te krikken. Mannen lijkt dat doorgaans makkelijker af te gaan dan vrouwen, maar wie het niet van nature heeft, kan het leren. Dit zijn de regels.
Toon initiatief
‘Een proactieve instelling hangt duidelijk samen met carrièresucces,’ weet arbeids- en organisatiepsychologe Irene de Pater. Wacht dus niet tot uw leidinggevende u vraagt voor een nieuw, eervol project, geef zelf aan dat u graag een dergelijke klus zou doen.
Dat doet u natuurlijk niet uit de losse pols, maar goed voorbereid. Het loont om op gezette tijden na te denken over de vraag met welk soort klussen u uw loopbaan verder helpt, zegt coach Yolanda Buchel. Heeft u dat eenmaal voor ogen en ziet u er een mogelijkheid voor, doorloop dan in gedachten het gesprek dat u er met uw baas over gaat voeren. Buchel: ‘Op welk moment wil je welk argument inbrengen? Het kan helpen om dat van tevoren goed te visualiseren. Ga ook altijd na wat voor belang anderen bij jouw plannen kunnen hebben. Misschien zitten er voor je baas onvermoede voordelen aan jouw ideeën. Breng dat dan ook even subtiel onder de aandacht.’
Neem risico
Ga niet alleen voor klussen waarvan u zeker weet dat u ze aankunt. Zoek juist taken op waarmee u nog geen ervaring hebt. Managers blijken het groeipotentieel van hun medewerkers namelijk vooral te beoordelen op de vraag of ze uitdagende taken verrichten. ‘Het soort werk dat iemand uitvoert, wordt vaak beschouwd als een afspiegeling van diens capaciteiten,’ stelt Irene de Pater. ‘Je competentie-imago hangt dus samen met de dingen die je naar je toe trekt.’
‘Vrouwen doen vaak onzichtbaar werk,’ vult Buchel aan; ‘Conflicten oplossen, problemen voorkomen… Zolang dat goed gaat, neemt niemand het waar. Zorg dus dat het wél opvalt. Desnoods door een taak die je prima in de vingers hebt, eens bijna mis te laten lopen. Dat geeft je ten eerste de handen vrij om je op een nieuwe taak te concentreren en stelt je ten tweede in de gelegenheid om te laten zien dat “onzichtbare” taken best wat voorstellen. Als je het slim speelt, zal niemand meer zeggen dat je “gewoon je werk doet”.’
Wees niet bang te falen
De vrees onderuit te gaan weerhoudt mensen vaak van nieuwe carrièrestappen. Ten onrechte, stelt Irene de Pater. ‘Fouten maken mág! Uit mijn onderzoek bleek immers dat managers eigenlijk altijd positief oordelen over mensen die uitdagende taken op zich nemen – ongeacht hun prestatie. Daarnaast: van fouten kun je ook weer leren. Dus laat je niet weerhouden door angst.’
Bovendien zou het natuurlijk zomaar kunnen dat alles wél naar wens gaat. En dat, weet De Pater, is een boost voor je gevoel van self-efficacy – je waargenomen eigen competentie. ‘Je doet iets, merkt dat je het kunt en vervolgens dúrf je het ook echt. Dat gegroeide vertrouwen zal anderen niet ontgaan.’
Weiger domme klusjes
‘Suffe’ taken wegen helaas het zwaarst bij het beeld dat anderen van ons hebben, ontdekte de Amerikaanse onderzoeker Ronald Humphrey. Ook al besteedt u het grootste deel van uw werktijd aan hoogkaraats klussen, als u daarnaast altijd degene bent die de vergadering wel wil notuleren, dan zal men een collega dus snel voor competenter houden.
Het verraderlijke aan die welwillendheid is bovendien dat het een aanzuigend effect heeft, waarschuwt Irene de Pater. ‘Als je een bepaalde taak vaak doet, denken mensen al snel: “Dat vindt ze kennelijk leuk.” Waardoor zulk werk naar je toe blijft komen.’
‘Vooral vrouwen vertonen dergelijk opofferend gedrag,’ stelt Yolanda Buchel. ‘Ze willen graag aardig gevonden worden. Prima natuurlijk, maar je zou je vaker kunnen afvragen: levert deze klus mij ook iets op? Is dat niet zo, doe het dan niet. Of vraag ten minste wisselgeld.’
Overigens benadrukt De Pater dat u niet onaardig hoeft te worden. ‘Je kunt een weigering ook positief verpakken. Dus niet: ‘Dat wil ik niet meer doen,” maar: “Ik wil graag meer taken waarmee ik mezelf kan ontwikkelen.”’
Meer lezen
– Lef! Loopbaancoach voor vrouwen, Yolanda Buchel en Ester de Bruine (Academic Service, € 19,95)
– Onlangs verscheen Stratego voor vrouwen. Ontwikkel je strategie en speel het spel van Monic Bührs en Elisa de Groot (Academic Service, € 29,95).[/wpgpremiumcontent]