Als je een kind met ADHD hebt: 7 tips van deskundigen

Op hersenscans is te zien dat bepaalde gebieden in de hersenen bij mensen met ADHD minder goed van bloed en dus van brandstof worden voorzien. Met name de prefrontale cortex, de basale ganglia en het cerebellum komen tekort.

Door de uitwisseling van het hersenstofje dopamine helpen die gebieden ons normaal gesproken om onze aandacht erbij te houden, impulsen te beheersen en overzicht te krijgen. Maar bij een kind met ADHD lijkt die dopamine niet goed te stromen. Medicijnen als Ritalin en Concerta grijpen daar rechtstreeks op in.

Daarnaast kun je ook zelf iets doen: 7 tips van deskundigen

1. Benader je kind positief

Alleen al de verwachting dat het gedrag van je kind vooruit zal gaan kan ADHD-symptomen verminderen. Zo laat 20 tot 30 procent van de kinderen positieve veranderingen zien als reactie op placebo-medicatie.

Niet omdat een kind met ADHD zélf gelooft dat ze echte pilletjes slikken, maar omdat hun ouders dat denken. Volgens een Amerikaanse onderzoeksgroep krijgen ouders en leerkrachten door de placebo positieve verwachtingen van het gedrag van hun kind of leerling.

Daardoor wordt hun houding tegenover het kind positiever, en zijn ze bijvoorbeeld geneigd vaker complimentjes te geven als er iets goed gaat. Daardoor verbetert vervolgens het gedrag van het kind met ADHD.

2. Beloon snel

Een positieve benadering is inderdaad precies wat een kind met ADHD nodig heeft, schrijven hoogleraar kinderpsychiatrie Jan Buitelaar en publiciste Arga Paternotte in hun boek Dit is ADHD.

Uit onderzoek is namelijk gebleken dat het effect van een beloning in de hersenen bij deze kinderen – en trouwens ook bij volwassenen met ADHD – sneller uitdooft. Ze hebben daarom sneller en vaker een beloning nodig om dezelfde biologische reactie te veroorzaken die hen kan motiveren. Ook zijn ze daardoor minder gevoelig voor grote beloningen waarvoor ze een tijd moeten wachten of werken.

Een compliment of een kleine beloning direct nadat een kind met ADHD iets goed doet, werkt dus het best. Bijvoorbeeld in de vorm van punten of fiches die kunnen worden omgeruild voor voorrechten zoals een computerspelletje spelen, of tijdens de les even buiten een rondje mogen rennen. Beloningen in de vorm van een activiteit zijn heel geschikt voor hyperactieve kinderen, zeggen Buitelaar en Paternotte, omdat die passen bij hun behoefte aan beweging.

3. Zeg wat wél mag

Belangrijk is dat je niet alleen zegt wat níét mag, maar ook benoemt wat je kind dan wel zou kunnen doen, aldus psychologe en onderzoekster Laura Batstra. ‘Als je aan de lopende band “nee” en “hou op” zegt, weet je kind niet wat hij wél mag doen. In plaats daarvan kun je bijvoorbeeld zeggen: “Als je wilt springen, ga dan naar buiten.”’

4. Houd het overzichtelijk

Een grote gebeurtenis, zoals Sinterklaas of een verjaardag, loopt met hyperactieve kinderen al snel in de soep, doordat ze geen overzicht hebben. Vooraf bespreken hoe de dag eruit gaat zien en wat er van het kind verwacht wordt, kan helpen.

Bijvoorbeeld: straks komt iedereen binnen, dan krijg je cadeautjes, daarna mag jij de taart snijden en iedereen een stuk geven. ‘De meeste kinderen hebben baat bij voorspelbaarheid,’ zegt Batstra, ‘maar sommige kinderen hebben het extra hard nodig.’

5. Straf snel, maar niet te streng

Bij straffen is het belangrijk om snel de consequentie te laten volgen op het ongewenste gedrag, zegt Laura Batstra. ‘Tegen je kind zeggen dat het volgend weekend niet mee mag naar de speeltuin omdat het nu iets heeft gedaan, werkt niet. In het weekend is hij allang vergeten waar het over ging.’

Beter kun je de consequentie direct laten volgen op de overtreding. ‘Wacht je te lang met reageren, dan ben je al zo boos dat je ontploft en een veel te grote straf geeft, die niet in verhouding staat.’

6. Plan in blokjes

Mensen met ADHD hebben vaak weinig tijdsbesef. Een kind met ADHD kan daardoor bijvoorbeeld niet goed overzien wat het moet doen om op tijd op school te zijn. Het kan helpen om de tijd in blokjes op te delen: Om 7 uur douchen, 7.15 aankleden, 7.30 ontbijten, 7.50 tandenpoetsen, 7.55 tas en gymtas pakken, jas aan, 8.00 fietsen naar school. Een zandloper of een horloge met alarm kunnen helpen met het begrip van tijd.

7. Zorg goed voor jezelf

Ouders vergeten weleens dat ze goed voor zichzelf moeten zorgen om goed voor hun kinderen te kunnen zorgen, zegt Batstra. ‘En ouders van temperamentvolle, dwarse kinderen hebben dat nog eens extra nodig, omdat hun kind veel van hen vraagt. Let er dus op dat je af en toe rust krijgt. Ook kunnen ouders leren om bepaalde momenten waarop er even niets gebeurt bewuster als rust te ervaren, bijvoorbeeld op de fiets naar het werk.

Meer lezen over dit thema? Bekijk ADHD