Jan Fokke: ‘Het begin van de tocht was een absoluut hoogtepunt. Donderdag werden we per helikopter afgezet op de Nagtivit-gletsjer. Je vliegt over pakijs en wildernis, een landschap dat je enkel uit boekjes kent. En dan sta je onder aan de gletsjer. Ik stond met tranen in mijn ogen.

De dag erna hadden we direct een grote sneeuwstorm, een white-out. Dat is een rare ervaring; alsof je in een glas melk loopt. Je ziet geen diepte, geen structuur, niets behalve wit en de puntjes van je skies. Alle zintuigen raken van slag, je bent wat licht in je hoofd. Maar we waren net gestart, ik zat nog vol energie, dus ik vond het geen enkel probleem.

Toen wist ik nog niet dat dit pas het begin was. Naarmate we verder kwamen, werd het steeds moeilijker. Het weer was ongekend zwaar voor deze tijd van het jaar. Met windkracht 11 een kuil graven om je tent op te zetten, in de hoop dat hij het niet begeeft, want dan is de tocht voorbij. Of uren je slee voorttrekken over vele sneeuwhobbels. We hebben vier dagen ingesneeuwd gezeten, om de anderhalf uur moesten we de tent uitgraven. Door die fysieke uitputtingsslag werden de

momenten waarop we pauze hielden, voor mij de mooiste momenten van de dag. Eten, koffiedrinken of chocolade eten werd een enorme traktatie.

Behalve lichamelijk vond ik het ook mentaal heel zwaar. Het zijn hele monotone dagtochten, je hebt niets om je op te focussen Vooral het gebrek aan menselijk contact viel me al snel tegen. Het stompt af. Je bent enkel met jezelf bezig, met je lijf, of alles nog goed gaat. Toen zaterdag uit het niets eskimo’s opdoken was ik erg blij. Zo’n ontmoeting wordt dan heel groot.

Maandag had ik een mentale wegtrekker. Het was een punt waarop ik me begon te realiseren dat we het misschien niet gingen halen. Ik zag dat het terrein slecht bleef, dat we niet op schema lagen. Na 17 dagen waren we te weinig opgeschoten en hadden we onvoldoende voorraad om de overzijde te halen. De beslissing om om te draaien was snel gemaakt. Dat was een moeilijk punt, opeens is je doel weggevallen. Na het eten van driemaal ons dagrantsoen konden we onszelf weer motiveren.

Momenteel heb ik wel moeite met landen. Ik slaap slecht en in gedachten trek ik nog steeds de slee. Dat zal nog wel even duren. Onze expeditie is absoluut niet mislukt. Ik denk dat we een hele goede voor­bereiding hebben gehad voor ons uiteindelijke doel: Antarctica oversteken. Bovendien heb ik grenzen verlegd. Als ik nu tijdens een hardloopwedstrijd erdoorheen zit kan ik mezelf makkelijk toespreken om door te gaan. Is dit zwaar? Nee, op de pool, dat was pas zwaar!’n

De geluksmeter

De geluksmeter is een voorgeprogrammeerde elektronische agenda die dagelijks een aantal keer piept op wisselende momenten. De proefpersoon toetst dan in waar hij zich bevindt, wat hij aan het doen is en hoe gelukkig hij zich voelt. Jan Fokke hield zelf gedurende de eerste week van hun tocht de vragen bij, omdat de ­geluksmeter niet bestand is tegen extreme temperaturen. In de geluksgrafiek is te zien dat zijn stemming zeer wisselvallig is: die varieert van een 1 tot een 10. Hoogtepunten zijn het begin van de tocht en alle momenten waarop er eten, koffie of een slaapzak was. Daartussen liggen vele dalen. Van het uitputtende gesleep met de slee over de sneeuwhobbels, tot een dieptepunt als Jan Fokke zich voor het eerst realiseert dat ze het misschien niet zullen halen. Uiteindelijk zijn ze 24 dagen onderweg geweest.

Sensatiezoekers

Wat beweegt iemand om zijn leven op het spel te zetten bij een extreme prestatie? Mensen als Jan Fokke scoren hoog op de sensation seeking scale. Deze schaal werd in de jaren zestig geïntroduceerd door de Amerikaan Marvin Zuckerman en meet iemands behoefte aan gevarieerde, nieuwe en intense ervaringen – en de bereidheid risico’s te nemen voor zulke ervaringen.

Een hoge mate van sensatie zoeken werkt volgens onderzoek door op allerlei vlakken. Zo zijn mensen die hoog scoren eerder geneigd gevaarlijke sporten te beoefenen, te hard te rijden en seksueel riskant gedrag te vertonen. Ze voelen zich ook aangetrokken tot stressvolle beroepen, zoals brandweerman.

Er wordt verondersteld dat er ook een biologische basis is voor deze persoonlijkheidstrek. Sensatiezoekers verwerken prikkels anders dan mensen die laag scoren; dit is te zien aan het brein en aan hun fysiologische reacties. Iemand die laag scoort, krijgt bijvoorbeeld al een versnelde hartslag van een spannende film, terwijl het hart van de sensatiezoeker onverstoorbaar door blijft kloppen.

Monitor on Psychology, volume 37, no.7 july/august 2006[/wpgpremiumcontent]