De kern zit in het verschil tussen patriottistische en nationalistische gevoelens. Voor het voortbestaan van een land is het belangrijk dat de inwoners zich verbonden voelen met het land, de inwoners, de cultuur en de geschiedenis. Maar zodra deze ‘wij’-gevoelens te sterk worden, is het risico groot dat er in de ogen van de ‘wij’-groep een ‘zij’-groep gaat ontstaan. Bepaalde mensen zijn plots ongewenste inwoners van een land geworden. Patriotten veranderen in nationalisten. Met alle gevolgen van dien.

Zo laat de tentoonstelling schokkende videobeelden zien waarop een groep Roemenen een man op zeer gewelddadige wijze in elkaar schopt. En om welke reden? Alleen omdat de man tot de Hongaarse minderheid behoort die in Roemenië woont. Een ‘zij’-groep die met allerlei negatieve eigenschappen wordt geassocieerd.

De beelden zijn in kleur, net zoals de videobeelden die de tentoonstelling toont van een toespraak van Milosevic,, die gepassioneerd aan een gewillig publiek vertelt over de superioriteit van de Serviërs. De gelijkenis met Hitlers retoriek op het beeldscherm even verderop, is treffend.

Er zijn ook acht korte video’s te zien waarin mensen hun persoonlijke verhaal vertellen. Zoals Yamila Idrissi, een Marokkaans meisje dat al bijna haar hele leven in België woont. Zij voelde zich

zeer bedreigd toen ze ontdekte dat een paar van haar studiegenoten op het Vlaamse Blok stemden. ‘Ze wilden dus eigenlijk niet dat ik in hun klas zat, niet dat ik in hun land woonde’, vertelt zij op de video.

De historische en actuele video’s brengen een heldere boodschap: wees altijd alert, nationalisme is van alle tijden en iedereen is gevoelig voor zijn verleidingskracht; een zwakte waar volksmenners dankbaar misbruik van maken.

De tentoonstelling eindigt met een computertest, waarmee je je eigen mening over je land kunt vergelijken met die van andere landgenoten en die van andere nationaliteiten. Helaas klopt de test niet, want de uitspraken van verschillende nationaliteiten over hun gevoelens voor hun eigen land blijken identiek. Volgens Menno Metselaar van het Anne Frankhuis is er een softwarefout. ‘Echt heel vervelend, maar we gaan het zo snel mogelijk herstellen. Wel opvallend dat het niet eerder is gesignaleerd. Kennelijk keek iedereen alleen maar naar de scores van zijn eigen landgenoten. En dat zegt ook weer wat over nationalisme, nietwaar?’

De nationalistische verleiding n Tot mei 2001 in het Anne Frank huis, Prinsengracht 263 te Amsterdam n Dagelijks geopend van 09:00 tot 19:00 uur n Tel: 020-55 67 100