Ga eens na: hoeveel tijd heb je de afgelopen maanden besteed aan wat er voor jou écht toe doet? Aan bijvoorbeeld een goed boek lezen, wandelen, lunchen met een vriendin zonder op de tijd te letten, een massage nemen? En hoeveel tijd ging er zitten in ‘dat-moet-nu-eenmaal’?
Waarschijnlijk slaat de balans flink door naar de moetjes. Een van de belangrijkste redenen waarom we dat doen, is dat we maar doorgaan – vaak in opdracht van een baas, een (school)systeem of onze interne criticus – zonder onze intrinsieke motivatie, onze waarden, helder te hebben. Als we die weten, is het makkelijker om te bepalen waartegen je ja zegt en wat je laat gaan.
Stel: je kunt een hogere functie krijgen op je werk. Je voelt je misschien gevleid, en het betekent meer geld en meer waardering. Familie en vrienden reageren enthousiast. Je hebt de neiging die promotie dan maar dankbaar te aanvaarden, zelfs als het ergens knaagt.
Maar als je wéét dat je belangrijkste waarden ontspanning, spiritualiteit en vrijheid zijn, zeg je makkelijker nee tegen een baan die tegelijkertijd voor meer stress zorgt en meer vrije tijd opslokt.
Je waarden helder in beeld hebben levert dus meer tijd op voor wat je energie geeft. En dat voorkomt dat je, zoals schrijver en leraar Tibetaans boeddhisme Jan Geurtz het noemt, ‘naast je wortels gaat leven’ – met alle negatieve gevolgen die daarbij horen.
Diepste verlangens
Maar je waarden bepalen is niet altijd eenvoudig. Zeker als je gewend bent om anderen (zoals je leidinggevende of familie) te pleasen, zul je merken dat zij in gedachten soms afkeurend meekijken.
Je vervolgens gedrágen naar je waarden is al helemaal lastig. Want nee zeggen tegen die promotie omdat je ‘vrijheid’ wil is mooi, maar wat als je partner net werkloos is geworden? En dat je ‘eerlijkheid’ hoog in het vaandel hebt: prachtig, maar houd je dat vol als je verliefd bent geworden op een ander en dat niet meteen wilt opbiechten aan je partner?
Ondanks zulke drempels is het de moeite waard om helder te hebben waar je voor staat. Want dat geeft niet alleen inzicht in je diepste verlangens, het maakt het ook makkelijker om praktische doelen te bereiken.
Worstel je al jaren met die paar kilo’s te veel? Door meer te leven naar je waarde ‘gezondheid’ kan je focus verschuiven naar beter eten en meer bewegen. Bovendien geeft het ook inzicht in wat je níét meer wilt.
Want past achter je bureau lunchen en elke avond overwerken wel bij je waarden ‘familie’ en ‘ontspanning’? Kortom: oefenen met je waarden maakt je leven op korte en lange termijn een stuk overzichtelijker en aangenamer.
Breng in drie stappen je waarden in kaart
1. Maak je top 5
Doe dat op basis van onderstaande lijst. Ontbreken er waarden, voeg die dan toe. Lastig? Begin met 10 waarden en vraag aan een paar goede vrienden of aan familie wat zij zien als jouw top 5.
- discipline
- eerlijkheid
- waardering
- flexibiliteit
- humor
- liefde
- loyaliteit
- onafhankelijkheid
- creativiteit
- openheid
- optimisme
- plezier
- rechtvaardigheid
- toewijding
- tolerantie
- verantwoordelijkheid
- vertrouwen
- schoonheid
- zingeving
- zorgzaamheid
- persoonlijke ontwikkeling
- succes
- zekerheid
- ontspanning
- bezit
- gezondheid
- integriteit
- uitdaging
- gelijkwaardigheid
- gehoorzaamheid
- eenvoud
- samenwerken
- kennis
- wijsheid
- macht
- afwisseling
- zelfvertrouwen
- spiritualiteit
- intimiteit
- vriendschap
- zelfkennis
- innerlijke rust
- avontuur
- …
- …
- …
2. Maak een vision board
Welke woorden horen erbij? Schrijf steeds één waarde uit je top 5 in het midden van een lege pagina.
Teken/plak/schrijf er alle woorden, gedachten en activiteiten bij die in je opkomen. Wees daarin volkomen vrij. Bij ‘gezondheid’ kun je bijvoorbeeld ‘meditatie’ schrijven, maar ook ‘sport’, ‘voeding’ of ‘slapen’: alles wat daar voor jou bij past.
3. Neem de regie
Bepaal hoe je in de komende zeven dagen concreet aan de slag kunt met één of meer van je waarden. Misschien betekent dat een half uur eerder stoppen met werken om te kunnen sporten (‘gezondheid’).
Of de afspraak met een kennis afzeggen omdat je bij je gezin wilt zijn (‘familie’). Ervaar hoe het is om deze keuzes te maken nu je weet waarvoor je het doet: regie nemen over je eigen leven en kiezen voor datgene wat voor jou het allerbelangrijkst is.
Focusplanner
Deze oefening komt uit de nieuwe Psychologie Magazine focusplanner, een prachtige planner op ruim formaat waarmee je alle tools in handen hebt om stap voor stap te gaan doen wat je het belangrijkst vindt.
psychologiemagazine.nl/planner
