Boek van de maand: Nooit meer drinken

Als we een slechte gewoonte willen doorbreken, heeft het zelden zin naar ons verstand te luisteren. In dit zelfhulpboek zetten de auteurs in heldere taal en met humor uiteen waarom stoppen of minderen zo lastig is – en hoe het wél werkt.

‘Ik drink nooit meer!’ zeg je vol overtuiging na een gezellige avond met iets te veel drank. En toch schenk je jezelf diezelfde avond gewoon weer een glaasje wijn in. Waarom drinken we toch weer als we resoluut hadden besloten dat niet meer te doen? En als we bovendien weten dat het zo slecht voor ons is?

Esther ten Hove, oprichter van Sober in Life, een inspiratieplatform op het gebied van een alcoholvrij leven, en Paul Smit, gespecialiseerd in ‘de evolutie van het menselijk bewustzijn’ en betrokken bij hersenonderzoek aan de universiteiten van Leiden en Dresden, geven in dit boek antwoord op deze vragen aan de hand van een groot aantal neurowetenschappelijke inzichten.

Om uit te leggen wat er precies in ons brein gebeurt, gebruiken ze de pakkende metafoor van een fabriek met drie afdelingen. Op de eerste – Routine (je reptielenbrein) – werken vijftig medewerkers om alles wat je leert op te slaan waardoor je het automatisch kunt.

Op de tweede – Plezier (je limbische systeem) – streven vijftig medewerkers naar zoveel mogelijk plezier en het vermijden van pijn. Beide afdelingen willen energie besparen, stimuleren luiheid, en richten zich op wat nu het meest oplevert.

Op de derde afdeling – Planning (je neocortex) – worden verstandige plannen gemaakt. Helaas werkt hier maar één persoon. ’s Ochtends is hij het sterkst: dan ben je gedisciplineerd, emotioneel in balans, en bied je weerstand aan ongezonde verleidingen. Maar de Planning werkt keihard; ’s avonds is hij moe en lukt het niet meer zo goed de afdelingen Routine en Plezier in bedwang te houden.

Een belangrijk inzicht is dat Planning, oftewel ons verstand, zelden bepaalt wat er gebeurt. De andere breingebieden zijn vele malen sterker. Steeds boos worden op jezelf als het weer niet gelukt is om niet te drinken, leidt er vooral toe dat je emotioneel meer uit balans raakt, en nog een glaasje neemt.

Je kunt die balans behouden door oude patronen te onderzoeken, achterliggende pijn op te ruimen, en bovenal nieuwe gewoontes te ontwikkelen. Want de verbindingen in ons brein verdwijnen nooit, maar als je nieuwe verbindingen aanlegt en sterker maakt, worden ze wel steeds zwakker.

Een goede tip daarbij: koppel nieuwe gewoonten aan bestaande. Dus ben je gewend ’s avonds een glas wijn te drinken, houd dan vast aan het tijdstip, maar vervang de wijn door thee.

Esther ten Hove en Paul Smit, Morgen stop ik echt! Net als gisteren…, Samsara, € 9,95

Zo word je een mentalist

Wil je de indruk wekken een ander te doorgronden zonder iets van hem of haar te weten? In Mensenkennis voor beginners leer je hoe uitspraken van helderzienden, astrologen en waarzeggers tot stand komen.

Door uitspraken over een algemeen menselijke trek persoonlijk te verwoorden, roep je herkenning bij de ander op. Denk aan uitspraken als ‘Je hebt aanzienlijke vaardigheden die je nog niet ten volle benut’ of ‘Alleen jij kunt het, maar je kunt het niet alleen.’

Dit boek maakt niet alleen minder naïef, je kunt het ook gebruiken om beter contact te maken. Universele uitspraken als ‘Heb jij nou ook dat je naar buiten toe heel zelfverzekerd lijkt, maar diep van binnen aan jezelf twijfelt?’ verdiepen het contact en maken dat de ander zich begrepen voelt.

Timon Krause, Mensenkennis voor beginners. Hoe je vertrouwen kunt winnen met de methode van cold reading, Lannoo, € 19,99

Nieuw licht op burn-out

Wat is een burn-out nu precies? Deskundigen zijn het er niet over eens, sommigen betwijfelen zelfs of het echt bestaat. Psychiater Lotje Steins Bisschop en journalist Roselien Herderschee interviewden zeven experts in de hoop meer duidelijkheid te scheppen.

Dat lukt maar half, de belangrijkste conclusie is dat burn-out een parapluterm is voor een groot aantal fenomenen. Volgens organisatiepsycholog Wilmar Schaufeli ontstaat het anders dan bijvoorbeeld overspannenheid; het is minder werkgerelateerd.

Bedrijfsarts Frederieke Schaafsma ziet wel degelijk burn-outs ontstaan door een toename aan werkstress. Over de aanpak lijkt wel steeds meer duidelijk. Het best kun je iemand eerst helemaal tot rust laten komen, en dan goed leren schakelen tussen inspanning en ontspanning.

Deirdre Enthoven Lotje Steins Bisschop en Roselien Herderschee, Aanstellers of pechvogels? Burn-out ontrafeld, De Tijdstroom, € 17,50

Geboorte van een moeder

Het moederschap is een identiteitsverschuiving. Of je nou werkende moeder, deeltijd- of thuisblijfmoeder bent, het gaat gepaard met verwachtingen en stereotypen, schrijft wetenschapsjournalist Melissa Hogenboom.

In Het moederbrein onderzoekt ze hoe vrouwen een evenwicht proberen te vinden tussen hun ambities en hun rol als moeder. Een ingewikkelde opgave. Moeders nemen nog altijd de meeste zorg op zich en doen negentig procent van de mental load: opvang regelen, afspraken onthouden.

Daarnaast moeten ze voldoen aan de norm van ‘ideale werker’. Alle verwachtingen inlossen is onmogelijk, dus er moet worden ingeleverd, wat tot een chronisch gevoel van tekortschieten leidt. Niet gek dat steeds meer moeders een parental burn-out krijgen. Een oplossing heeft Hogenboom niet, maar het is troostrijk te lezen dat het niet aan jou ligt.

Melissa Hogenboom, Het moederbrein. Hoe het moederschap je lichaam, geest en identiteit vormt, Volt, € 22,50

Liefde en leven

Hartenkreten als ‘Ik ben verliefd op een ander’ tot aan ‘Ik kan niet verder leven nu mijn kind dood is’: Sugar, het pseudoniem van bestsellerauteur Cheryl Strayed, beantwoordde honderden levensvragen op een online platform en bundelde die brieven in Schitterende kleine dingen.

Weet je diep van binnen dat je niet bij je partner wil blijven maar ben je bang alles kwijt te raken? Met pareltjes van zinnen zoals ‘Vertrouwen in jezelf betekent dat je leeft naar datgene waarvan je al weet dat het waar is’ en ‘Wees moedig genoeg om je eigen hart te breken’ moedigt ze de vragensteller steeds aan de eigen gevoelens onder ogen te komen en verantwoordelijkheid te nemen.

In het delen van haar eigen dieptepunten weet ze feilloos aan te sluiten bij de belevingswereld van de vragenstellers, wat een bijzonder boek vol wijsheid, empathie en eerlijkheid heeft opgeleverd.

Cheryl Strayed, Schitterende kleine dingen. Adviezen over liefde en leven, De Bezige Bij, € 22,50