De vraag

Valt empathie te leren?

Sommige mensen hebben heel weinig inlevingsvermogen. Wellicht om zichzelf te beschermen, of uit puur onvermogen. Meestal kan ik het wel relativeren, maar nu betreft het mijn schoonouders: de opa en oma van mijn kinderen. Ik kan wel stellen dat hun inlevingsvermogen heel beperkt is.

Ik geloof niet dat het een kwestie is van niet willen. Eerder puur onvermogen, dat overschaduwd wordt door een grote dosis egoïsme. Gelukkig is mijn vriend, hun oudste zoon, totaal niet zo. Ik zie wel fracties van hun onvermogen terug in hun andere kinderen.

Ik vind het moeilijk om het gedrag van mijn schoonouders te verklaren aan mijn kinderen van twee en acht jaar. Veel volwassen familieleden en vrienden begrijpen het al niet, laat staan kinderen… Nature of nurture – hoe ligt die verhouding? In hoeverre kan ik mijn kinderen beschermen en behoeden voor dit gedrag? Hoe is dit gedrag überhaupt te verklaren? En bestaat er zoiets als een cursus empathie?

Het advies

Mensen kunnen inderdaad heel erg verschillen in empathisch vermogen. Om een extreem voorbeeld te noemen: psychopaten hebben vaak totaal geen besef van de pijn die ze hun slachtoffers aandoen. Waardoor ontstaan die verschillen?

Verschillen in empathie: de oorzaken

Voor een deel zullen verschillen in empathie zeker erfelijk bepaald zijn. Maar ingrijpende traumatische gebeurtenissen en je hechtingsstijl (hoe je moeder in het algemeen reageerde als je als kind huilde) kunnen daarbij zeker een rol spelen. Dat geldt ook voor leerprocessen: realiseer je dat artsen en hulpverleners in staat moeten zijn om hun empatisch vermogen uit te schakelen, anders zouden ze misschien zelfs geen goede zorg kunnen leveren!

Cursus empathie bij kleuters

De andere kant van het verhaal is dat empathisch vermogen ook kan worden aangeleerd. In Duitsland loopt er een zeer interessant project bij kleuters: op school kijken ze toe hoe een moeder haar baby voedt en verzorgt. Constant vragen begeleiders daarbij vragen zoals ‘Wat voelt de baby nu?’, ‘Is de moeder nu boos?’, en ‘Waaraan kun je zien dat de baby nu voldaan is?’.

Die training heeft een verbluffend positief effect op het welbevinden van de kinderen. Ze gaan zich er beter door voelen en vertonen minder probleemgedrag. Kortom, het lijkt erop dat je empathie kunt aanleren en dat je er zelf ook nog beter van wordt.

Meer weten over dit thema? Bekijk Emoties
Deel dit artikel:
25 mei 2010 | Laatst gewijzigd op 20 september 2020

Lees ook deze artikelen

Het EQ van Guusje ter Horst: ‘Ik heb positieve faalangst’
Artikel

Het EQ van Guusje ter Horst: ‘Ik heb positieve faalangst’

Ze is nog maar net burgemeester van Nijmegen en kreeg er een warm onthaal. De voormalige Amsterdamse PvdA-wethouder Guusje ter Hor...
Dit is waarom de natuur ons kalm maakt
Branded content

Dit is waarom de natuur ons kalm maakt

Voel je je onrustig? Ga de natuur in, dat is met stip de beste plek om te ontstressen. Daarom organiseerden we in het voorjaar sam...
Kunnen we weer intiem worden?
Advies

Kunnen we weer intiem worden?

Mijn vriendin en ik hebben veel meegemaakt en overwonnen. Het voelt samen heel vertrouwd, maar intimiteit vinden we moeilijk. We w...
Kunnen we weer intiem worden?
Advies

Kunnen we weer intiem worden?

Mijn vriendin en ik hebben veel meegemaakt en overwonnen. Het voelt samen heel vertrouwd, maar intimiteit vinden we moeilijk. We w...
Ik ben overgevoelig voor emoties van anderen
Advies

Ik ben overgevoelig voor emoties van anderen

Beste Jolet Mijn leven wordt erg beïnvloed door de gevoelens van anderen. Daar ben ik voortdurend op gespitst. Het komt regelmati...
Empathie voor een vreemdeling is te leren
Kort

Empathie voor een vreemdeling is te leren

Wanneer we zien dat iemand pijn lijdt, reageren onze ‘empathische hersenen’ daar direct op. Maar deze hersengebieden vertonen ...
Ode aan het quiet ego
Artikel

Ode aan het quiet ego

We leven in een maatschappij van luide ego’s: wie mee wil tellen, moet van zich laten horen. Maar juist als we het volume wat la...
De problemen tussen schoonmoeders en schoondochters
Artikel

De problemen tussen schoonmoeders en schoondochters

Ze houden van dezelfde man en daardoor zijn ze verplicht familie van elkaar. Dat botert niet altijd even goed. Waarom juist de rel...
Ik weet niet hoe ik empathisch kan zijn
Advies

Ik weet niet hoe ik empathisch kan zijn

De laatste tijd pieker ik er veel over dat ik weinig empathie voor anderen voel. Ik kan me niet herinneren dat ik echt met een and...
Weekhartige horrorfans
Kort

Weekhartige horrorfans

Liefhebbers van horrorfilms worden vaak weggezet als onvriendelijk en asociaal – want wie geniet er nou van iets waarbij het blo...
5463