Vragen die ertoe doen

In deze debuutroman van psycholoog Marjolein Visser staat de kwetsbare mens centraal. We volgen twee bijzondere personages die op het oog niks met elkaar gemeen hebben: de 16-jarige, verstandelijk beperkte Pim en de bijna 40-jarige, invalide geraakte socioloog David. Maar in de kern kampen Pim en David met dezelfde existentiële vragen. Vragen waar je als lezer ook over gaat nadenken. Wie ben ik als ik niet volledig (meer) kan meedraaien in de maatschappij? Wat maakt mij waardevol?

Visser combineert een nuchtere schrijfstijl met een uitzonderlijk inlevingsvermogen. Wat ga je als lezer houden van Pim met zijn eigen radiostation en zijn grappige, ontroerende uitzendingen. En van de worstelende David, die door een brand zo’n beetje alles kwijtraakte dat hem typeerde. Zijn fitte lichaam, zijn beloftevolle carrière, zijn mooie vriendin. Restmens is een schitterend pleidooi voor empathie en medemenselijkheid.

Marjolein Visser, Restmens, Podium, € 21,-

Onbetaalbare wandeling

Het Britse stel Moth en Raynor Winn raakt in 2013 alles kwijt. Na een jarenlang juridisch gevecht over investeringsschulden verliezen ze eerst hun woonboerderij en B&B in Wales. Vijf dagen later krijgt Moth het nieuws dat hij een dodelijke hersenaandoening heeft. Zijn lichaam beeft, hij zal dement worden. Tot die tijd moet hij rustig aan doen.

Maar wat doen Raynor en Moth? Ze zoeken geen sociale huurwoning en werk, ze wachten niet af. De vijftigers gaan op pad. Het beruchte South West Coast Path lopen: 1014 kilometer langs de ruige, winderige Engelse kust. Met een tentje, twee lichtgewicht slaapzakken en 115 pond op de bank. Simpelweg omdat ze vooruit willen. De ene voet voor de andere zetten, hoe moeizaam ook.
Hun bikkelharde tocht opent onvermoede ruimtes in hun geest, waar Raynor een ontzagwekkend en prachtig verhaal over schrijft. Over de kracht van de menselijke psyche, de verzoening met je lot en de helende kracht van de natuur.

Raynor Winn, Het zoutpad, Balans, € 22,99

Wezenlijke emoties

Dit boek van de wereldberoemde primatoloog Frans de Waal opent met de doodzieke chimpansee Mama, die met haar wegstervende levenskracht primatoloog Jan van Hooff nog één keer aanraakt. Op YouTube is dit beeld miljoenen keren bekeken. Wat het zo indrukwekkend maakt, is dat wie Mama’s ogen en gebaren ziet, zichzelf herkent.

Dat is ook het punt van De Waal. Onze emoties zijn niet wezenlijk anders dan die van dieren, zeker niet dan die van zoogdieren. Emoties, stelt hij, zijn als organen. Ze hebben een functie die ons helpt het juiste te doen in een bepaalde situatie. Soms betekent dat simpelweg vechten, of vluchten. Maar soms ligt het ingewikkelder, doen we iets voor de groep. Voor elkaar.
Net als zijn eerdere werk stemt dit boek weer tot nadenken. Over wie we zelf zijn. Maar ook over wie we willen zijn. Want als dieren net als wij ‘geestelijk’ kunnen lijden, hoe verantwoorden we dan bijvoorbeeld de bio-industrie?

Frans de Waal, Mama’s laatste omhelzing, Atlas Contact, € 24,99

Mooi autobiografisch

Wie haar werk kent, kan zich verheugen: dit is weer een ware Pruis. Een bundeling van tientallen prachtige, beschouwende, slimme autobiografische verhalen over thema’s die iedereen raken. Liefde, verlies, ouder worden. Maar het is geen zelfhulpboek. Gelukkig niet. Daarvoor zijn de wereld en de mens, zoals Pruis hen ziet, te weinig eenduidig. Of, zoals ze zelf als schrijfadvies geeft aan een journalist: ‘Geen punchlines alsjeblieft, daar is het leven te groot voor, te onbeheersbaar.’

Pruis heeft een messcherp observatievermogen. Haar stijl loopt uiteen van droogkomisch en lichtvoetig tot melancholisch en diepzinnig. Ook is ze een meester in het vangen van details: iemand heeft ‘verdrietig geverfde haren’ en in een verwilderde tuin ‘hangt liefde te zegevieren in de lucht’. Het zijn details die ons werelden vertellen over ons complexe zelf en het leven. Beide vol kleine en grote imperfecties, tegenstrijdigheden en tekortkomingen. Maar ook vol schoonheid.

Marja Pruis, Oplossingen. Het leven, mijn handreiking, Nijgh & Van Ditmar, € 22,50

Een nieuwe kijk op afscheid

In Zuid-Korea kun je een cursus proefsterven doen: afscheidsbrief schrijven, voorlezen, dertig minuten in een doodskist liggen om te voelen hoe dat is. Het idee erachter is dat je daarna beter weet wat je belangrijk vindt in het leven.

Dit komt uit het wonderschone boek Alles wat was van filosoof en schrijver Stine Jensen. De ondertitel van het boek luidt: Hoe ga je om met afscheid? Het boek is geschreven voor kinderen, maar zal geen volwassene onberoerd laten. Op een volstrekt open, ontroerende manier onderzoekt Jensen samen met de lezer hoe we dat doen: afscheid nemen. Wat betekent de dood, een scheiding, en hoe rouwen we? Welke rituelen hebben mensen in andere tijden en culturen hiervoor bedacht, en gedenken dieren hun dierbaren ook? Het mooi vormgegeven, kleurrijke boek met illustraties van Marijke Klompmaker wisselt lieve en wijze stukjes tekst af met tekeningen, tips, anekdotes, kinderbrieven en grappige weetjes. Aan het einde besef je: afscheid nemen doet pijn, maar verrijkt ons ook.

Stine Jensen, Alles wat was. Hoe ga je om met afscheid?, Kluitman, € 18,99