Een ruimere blik

En hoe bozer ik ben, des te meer weerzin heb ik om de ander mondeling te spreken. Ik zet het allemaal wel even in de mail. Nu meteen! Ik moet er steeds aan denken, dus is het heel belangrijk en kan het niet wachten.

Je moet je gevoel volgen, zeggen we vaak; in je hart weet je wat echt belangrijk is. In zekere zin klopt dat: emoties zijn onze belangenbehartigers. Dus het uiten van je emoties kan goed zijn om voor jezelf op te komen en trouw te blijven aan wat belangrijk voor je is.

Kán. Maar het hoeft niet. Je ziet in mijn voorbeeld vast wel aankomen dat dit verkeerd gaat aflopen. In dat moment van zogenaamd trouw zijn aan je gevoel, zet je iets in gang waarover je geen enkele controle meer hebt. Mailverkeer bevat alle ingrediënten om een conflict te doen escaleren. Je krijgt geen feedback over hoe je uitingen overkomen. In een gewoon gesprek bemerk je het effect van wat je zegt en kun je al pratend bijsturen, dempen en corrigeren. In de mail kun je onbelemmerd alles kwijt. Het líjkt alsof je beter trouw kunt blijven aan jezelf. Maar als mensen eenmaal wat verhit zijn, worden ze per mail eerder agressief en boos.* Ze gaan zichzelf opjutten, want dat is hoe emoties werken: ze versterken zichzelf. Je bedenkt steeds meer dingen die de emotie voeden – ‘O ja en laatst was er dát nog, dat was ook zó fout! Tsss!’

Je verliest het ruimere perspectief. Het perspectief dat nodig is om te weten wat echt belangrijk voor je is. Misschien wel de verstandhouding met die ander, die je beschadigt met zo’n mail. Misschien wel het ontwikkelen van je betere, wijzere zelf, dat altijd naar twee kanten van een verhaal kijkt, dat open-minded en constructief is, of begripvol en liefdevol, afijn: wat het ook is, op zo’n moment ben je het niet.
Als je emotioneel bent, voelt het alsof je moet gaan staan voor een grote diepe waarheid. Maar die geldt alleen binnen de blikvernauwing waar je dan in zit. Juist om je hart te volgen – je waarden, idealen, je wijsheid – heb je een ruimere blik nodig, waarin je zaken van meer kanten kunt bekijken. Dat kun je pas als de emotie over is.

Het goede nieuws: emoties gaan over – als je je aandacht verzet. Hoe dwingender en urgenter de emotie voelt, des te meer kun je ervan verzekerd zijn dat je moet wachten. Tot tien tellen of desnoods tot honderdduizend, of beter: afleiding zoeken, er een nachtje over slapen. Daarna weet je weer wat écht belangrijk is.

* Bron: C. de Dreu, Bang voor conflict? De psychologie van conflicten in organisaties, Van Gorcum, 2008

Roos Vonk is hoogleraar sociale psychologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en schreef de boeken Je bent wat je doet, De eerste indruk en Collega’s en andere ongemakken.