Hoewel de reactie van Mikaela buitenproportioneel lijkt, is haar behoefte aan die bevestiging volkomen menselijk (nog los van het feit dat het ook van belang is voor haar werk als influencer). In een serie onderzoeken* ontdekte ik dat mensen nergens zoveel zelfwaardering en motivatie uit halen als uit de bevestiging van anderen.

Waarom zou Instagram – en mogelijk ook Facebook – de likes willen verbergen als mensen die zo belangrijk vinden? Ik wou dat het was om ons op te voeden: zonder likes ben je immers gedwongen om je motivatie uit jezelf te halen, van binnenuit, in plaats van je te laten beïnvloeden door wat anderen leuk vinden. Velen, vooral jonge mensen, zijn door de invloed van sociale media te veel bezig met de vraag hoe ze overkomen, hoe hun berichten en foto’s scoren, in plaats van hun aandacht naar binnen te richten: wat is voor míj belangrijk, waar geloof ik in, wat inspireert me? Als de likes ontbreken, gaan mensen zich misschien meer dat soort vragen stellen.

De achtergrond van deze plannen is helaas iets heel anders: door het teruglopende aantal gebruikers van Insta en Facebook is de verwachting dat de meeste mensen een daling gaan zien in hun likes. En dat werkt demotiverend: de ‘beloning’ wordt steeds kleiner, wat maakt dat ze minder gaan posten of het medium zelfs verlaten. Om deze neerwaartse spiraal voor te zijn, wordt nu dit experiment uitgevoerd.Zelf heb ik twee Facebook-accounts, een privé en een over mijn werk. En al zou ik er geen traan om laten zoals Mikaela, ik zou het toch jammer vinden als het plan doorgaat. In feite zijn likes een vorm van feedback die je in het echte leven ook krijgt: als je iets vertelt, zie je aan de gezichten van anderen hoe het valt. Je ziet of ze lachen, fronsen, verbaasd zijn, of je de aandacht hebt – dat is nu eenmaal belangrijk voor de groepsdieren die wij mensen van nature zijn.

Als dat verleden tijd wordt, moeten we van de nood een deugd maken: niet langer iets posten omdat het veel likes kan opleveren, maar omdat je het belangrijk vindt en erover in gesprek wilt met anderen. De interactie aangaan in plaats van duimpjes of hartjes tellen. Het draait dan om de kwaliteit van de reacties, niet de kwantiteit. En dat vind ik eigenlijk veel inspirerender, interactiever en gezelliger, kortom: socialer.

Maar wie weet gaan we dan berichten plaatsen die veel reacties uitlokken, en worden reacties de nieuwe duimpjes. Het bloed kruipt toch waar het niet gaan kan: naar de diepgewortelde behoefte aan sociale bevestiging.

* R. Vonk e.a., Ironic effects of feedback on contingency of self-worth. Why self-reports of contingency are biased, Self and Identity, 2017
Roos Vonk is hoogleraar psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen en schrijft over psychologie op www.facebook.com/roosvonk1