Dat het nieuws ons zo bezighoudt, is eigenlijk heel logisch, stelt Paul van Lange, hoogleraar psychologie aan de Vrije Universiteit en Universiteit van Keulen.

‘Grote conflicten roepen veel vragen bij ons op. Mensen zijn nieuwsgierige wezens. Door nieuws te consumeren worden steeds een aantal van je vragen beantwoord, maar de verkregen informatie creëert ook weer nieuwe vragen. Nieuws heeft daardoor een verslavende werking.’

Dat nieuws ons aanzet om meer nieuws te consumeren, verklaart niet waarom we beginnen met het zogeheten “doomscrollen”; buitensporig veel tijd besteden aan het lezen van grote hoeveelheden negatief nieuws.

Van Lange: ‘Dat we blijven scrollen heeft ermee te maken dat negatief nieuws, en dan vooral negatieve beelden, inspelen op de sterkste emoties die we bezitten: verbazing, woede, angst en empathie.

In filmpjes over bijvoorbeeld een oorlog, zie je diezelfde emoties ook nog eens terug bij de getroffen mensen, en soms ook nog in de reacties van anderen. Dat versterkt je eigen emoties, en daarmee ook je betrokkenheid.’

Invloed van het internet

De manier waarop we nieuws consumeren is de afgelopen twintig jaar drastisch veranderd. Waar we vroeger alleen het nieuws konden volgen via het journaal en kranten, zijn de nieuwste ontwikkelingen rondom een conflict nu live te volgen, 24 uur per dag.

De invloed daarvan moeten we niet onderschatten, vindt Van Lange. ‘Een oorlog aan de andere kant van de wereld kan tegenwoordig aanvoelen alsof het op de hoek van je straat gebeurt. Je voelt sterke empathie voor veel mensen die je normaal gesproken nooit tegen zou komen. Die betrokkenheid laat een mooie kant van de mens zien, vind ik, maar het kan ook veel stress opleveren.’

Online nieuwsplatformen spelen namelijk slim in op onze menselijke emoties; door bijvoorbeeld veel persoonlijke verhalen te laten zien om onze empathie en bezorgdheid verder aan te wakkeren.

Dat wordt dus ook veelvuldig gedaan en is heel effectief. Van Lange merkte bijvoorbeeld dat iedereen in zijn collegezaal nog wist wat de kleur was van het shirt dat het Syrische jongetje aan had toen hij in 2015 aanspoelde: rood. Zoveel impact heeft zo’n beeld dus.

Kop zonder staart

Nieuwssites weten goed wat impact maakt op mensen, wat deels de langdurige betrokkenheid veroorzaakt. Maar doomscrollen is niet volledig te wijten aan nieuwsplatformen.

‘Vroeger consumeerden we meer lokaal nieuws, omdat grote wereldgebeurtenissen voelden als een ver-van-mijn-bedshow. Het grote voordeel van lokaal nieuws is dat het een kop en een staart heeft; er gebeurt iets en vervolgens wordt dat probleem opgelost. Lekker overzichtelijk.

Wereldnieuws daarentegen heeft een kop, maar vaak geen staart. Conflicten zijn vaak complex, kabbelen eindeloos door, en je kunt weinig doen om de problemen op te lossen. Daardoor ervaar je een gevoel van onrust en machteloosheid, en dat kan stress opleveren.’

Tips tegen doomscrollen

Merk je dat je te veel bezig blijft met nieuws en zou je willen minderen? Van Lange heeft een aantal handige tips.

  • Zorg dat je geen nieuws consumeert in de ochtend. ’s Ochtends is een goed moment om concrete zaken af te handelen, omdat simpelweg iets afronden een prettig gevoel – en soms zelfs extra energie – geeft. Als je toch een keer naar het nieuws wilt kijken, kun je dat dus beter ’s middags of ’s avonds doen. Maar liever niet vlak voor het slapen, omdat heftige beelden kunnen blijven hangen.
  • Het kan helpen om te zorgen dat je alleen nieuws tot je neemt als je het zelf opzoekt. Zet dus de meldingen van nieuwsapps uit, en ontvolg bijvoorbeeld nieuwsaccounts op sociale media.
  • Praat over nieuwsgebeurtenissen met vrienden of familie. Doe dit vooral in tweetallen. Een-op-eengesprekken hebben vaak een rustiger verloop en er is vaak meer ruimte voor elkaars ervaringen.
  • Een gezonde levensstijl kan ook een stukje helpen om stress binnen de perken te houden. De combinatie van wandelen met een-op-eengesprekken is helemaal goed; al wandelend ben je minder bezig met oogcontact en je gaat vaak automatisch in pas lopen. Dat kan ervoor zorgen dat je beter in staat bent te luisteren en je te verplaatsen in elkaars verhaal.
  • Merk je dat nieuws je leven is gaan beheersen? Dan kan het een goed idee zijn om te praten met een professional, zoals een psycholoog. Zij kunnen de handvatten bieden om je nieuwsgebruik te minderen.