Benieuwd of jij hoger scoort? Ga naar psychologiemagazine.nl/mondkapjestest.
Kun jij gezichten lezen onder een mondkapje?
Hoe voelen de mensen op onderstaande foto’s zich? Die vraag is sinds de invoering van de mondkapjesplicht in het openbaar vervoer een stuk lastiger te beantwoorden, zegt emotie-expert en hoogleraar Agneta Fischer van de Universiteit van Amsterdam. Waar we normaal gesproken iemands hele gezicht kunnen lezen om in te schatten hoe diegene zich voelt, moeten we het nu doen met alleen de bovenste helft.
Uit eerder onderzoek van Fischer bleek al dat we vooral positieve emoties minder goed kunnen lezen door gezichtsbedekking. ‘Bij heel sterke emoties heeft gezichtsbedekking weinig invloed,’ stelt ze. ‘Wanneer iemand breeduit lacht, zie je dat nog wel aan de ogen en hoor je het in de toon van de stem.’
Maar bij subtielere varianten, zoals een glimlach, wordt het lastiger. En daar bestaan dan ook nog eens veel soorten van. Zo is een verontschuldigende glimlach niet te zien onder een mondmasker. ‘Hierdoor interpreteer je een situatie eerder negatief.’
Opvallend: de waarneming van negatieve emoties heeft minder te lijden onder mondkapjes. ‘Negatieve emoties, zoals verdriet, zijn makkelijker te herkennen aan de ogen,’ aldus Fischer. Daarnaast imiteren we normaliter onbewust de gezichtsuitdrukking van de ander, zegt ze, zodat we beter begrijpen wat in hem of haar omgaat.
Dit wordt in de literatuur emotional mimicry genoemd. ‘Ook dát lukt minder goed wanneer je de helft van het gezicht niet ziet, wat zijn weerslag heeft op de mate waarin we empathie voelen voor de ander.’ Fisher verwacht daarom dat de mondkapjes kunnen bijdragen aan spanningen in het openbaar vervoer, zeker nu mensen zich sowieso al wat meer gestrest voelen.
Wat we eraan kunnen doen? Volgens Fisher helpt het al als mensen zich bewust zijn van dit effect. ‘Naast de regels die al gelden, zullen vervoersbedrijven reizigers moeten vragen geduld en mededogen te tonen. Naar elkaar én naar het personeel.’