Hooggevoeligheid

Hoe weet je of je hooggevoelig bent?

Hooggevoeligheid is geen aandoening of diagnose, maar een karaktereigenschap. Een temperament wordt het ook wel genoemd: het zit verankerd in je dna. Hoe hooggevoeligheid zich uit, kan van persoon tot persoon verschillen. Toch zijn er een aantal factoren die kunnen wijzen op een hooggevoelig brein, zoals een hogere gevoeligheid voor prikkels.

Dit kunnen externe prikkels zijn, zoals de radio op de achtergrond, het humeur van anderen, het zonlicht of een flikkerende telefoon. Maar het gaat hierbij ook om prikkels die vanuit je eigen lichaam komen, zoals het gevoel naar het toilet te moeten of dorst te hebben. Hoe je brein deze informatie oppikt en verwerkt, geeft aan in hoeverre je hoogsensitief bent.

Merk je dat je snel last hebt van overprikkeling of – sneller dan anderen – geraakt wordt door spannende situaties of emoties? Of valt het je op dat – als je eenmaal het overzicht hebt – de situatie met een analytische en creatieve blik kunt bekijken en belangrijke details bij een situatie kunt betrekken? Dan kan het zijn dat je hooggevoelig bent.
Doe de HSP-test en ontdek of je hoogsensitief bent.

Hoe om te gaan met hooggevoeligheid?

Het is bewezen dat mensen die hooggevoelig zijn vaker last hebben van stressgerelateerde klachten, burn-out en depressie. Wanneer je je niet bewust bent van je gevoeligheid, of hier onvoldoende rekening mee kunt houden, kun je dit vooral als een last ervaren.

Door te leren wat hooggevoeligheid precies is en hoe het zich bij jou uit, kun je jezelf beter beschermen tegen overprikkeling en kun je ook de voordelen van je gevoeligheid ervaren. Soms is het nodig om je leefstijl aan te passen, je dagen anders in te delen en ruimte over te laten om te ontprikkelen en te ontspannen.

Je kunt bij Psychologie Magazine terecht als je op zoek bent naar adviezen hierover. In de verschillende trainingen leer je aan hand van wetenschappelijk kennis en praktische oefeningen hoe je het beste met je hooggevoeligheid om kunt gaan. En: hoe je er zelfs de vruchten van kunt plukken.

Wat te doen bij overprikkeling?

Het woord zegt het eigenlijk al, bij overprikkeling komen er meer prikkels binnen dan je kunt verwerken. Vaak is op dat moment rust nemen de enige manier om weer op te laden. Elk mens, maar zéker hooggevoelige mensen, doet er goed aan om overprikkeling zo veel mogelijk te voorkomen. Als hooggevoelig persoon ben je gevoeliger voor prikkels en is het vaak ook moeilijk om je ervoor af te sluiten, omdat alle informatie even hard binnenkomt. Kortom: alles lijkt even relevant, terwijl dat niet altijd zo is.

Het helpt om jezelf op dit vlak te leren kennen. Houd bijvoorbeeld een dagboek bij, waardoor je patronen kunt gaan ontdekken in de momenten waarop je overprikkeld raakt. Breng je zintuigelijke gevoeligheid in kaart, om te ontdekken welke zintuigen bij jou de meeste prikkels oppikken en hoe je jezelf kunt beschermen in prikkelrijke situaties. Download gratis het ontprikkelplan.

Er zijn twee soorten overprikkeling: acute overprikkeling en chronische overprikkeling. Heb je last van acute overprikkeling, dus op korte termijn, dan helpt het om de rust op te zoeken. Mindfulnes-oefeningen kunnen hierbij helpen. Focus op jezelf en op je ademhaling, schrijf je gedachten van je af of blijf een tijdje in een prikkelarme omgeving. Bij chronische, of steeds terugkerende overprikkeling, is het verstandig om hulp te zoeken en te onderzoeken waar de oorzaak ligt.

Hoe kan ik hoogsensitiviteit beheersen?

Hoewel hoogsensitiviteit grote voordelen kan hebben, en echt een kracht kan zijn, is het nadeel dat je deze gevoeligheid niet uit kunt schakelen. Je brein gaat op elk moment van de dag op deze manier om met de informatie die je waarneemt. De nadelen zullen sterker aanwezig zijn — en de klachten kunnen dus ook verergeren — wanneer je onvoldoende rekening houdt met je hooggevoeligheid.

Je gevoeligheid is dus beter beheersbaar wanneer je je grenzen kent en hier tijdig naar handelt. Bewustwording is hierbij de eerste stap; weten wat hoogsensitiviteit is en hoe het zich bij jou uit. Wanneer je dit onderzoekt, krijg je waarschijnlijk ook meer zicht op waar je goed in bent als HSP. Misschien raak je emotioneel snel uitgeput doordat je jezelf niet goed af kunt schermen van de emoties van anderen, maar daardoor kun je je waarschijnlijk ook goed inleven in anderen.

Een online cursus over hoogsensitiviteit kan helpen om dit voor jezelf te onderzoeken. Denk bijvoorbeeld aan het werk wat je doet, past dat bij jouw gevoelige karakter? Omring je je voldoende met mensen die jou begrijpen, steunen of misschien zelfs hetzelfde ervaren? Plan je te veel taken of uitjes in een week, waardoor je onvoldoende kunt opladen en meer gespannen reageert op anderen? Allerlei vragen die belangrijk zijn om voor jezelf te gaan beantwoorden.

Waar hebben hoogsensitieve mensen last van?

Als HSP ben je gevoeliger voor prikkels. Welke prikkels harder binnenkomen én hoe je brein deze prikkels verwerkt, verschilt van persoon tot persoon. Niet elke HSP heeft dus van dezelfde dingen ‘last’. Wil je leren omgaan met je hooggevoeligheid, door bijvoorbeeld een online training of cursus te volgen, dan is het belangrijk om te onderzoeken waarin je gevoeligheid jou belemmert.

Hooggevoelige mensen kunnen in de brede zin van het woord last hebben van een te grote stroom aan informatie die binnenkomt. Denk aan zintuigelijke prikkels, zoals licht, geluid of labeltjes in kleding. Maar dit kunnen ook prikkels zijn vanuit het lichaam zelf, zoals buikpijn, hongerig zijn of naar het toilet moeten.

Emoceptie is eveneens een prikkel waar HSP’s last van kunnen hebben; dit betekent het oppikken van emoties van andere mensen. Wanneer je jezelf hierin niet kunt begrenzen, of op tijd kunt ontprikkelen, kun je te veel meegezogen worden in de emoties van anderen en dat kan voor somberheid en uitputting zorgen.

Kenmerkend voor hoogsensitieve mensen is dat ze denken vanuit een groter geheel. Ze willen de optimale oplossing voor alle betrokkenen bereiken, houden van harmonie en kunnen – langer dan anderen – op zichzelf reflecteren. Dat kost hoogsensitieve mensen vaak veel energie.