Spirituele ervaringen: meer tussen hemel en aarde

Ik was vastgelopen in mijn baan en zwaar oververmoeid geraakt. De werkdruk en mijn perfectionisme deden me de das om. Er moest iets veranderen en daarom zat ik nu in deze kring dit bittere drankje te drinken. Misschien zou het me handvatten geven om meer ontspannen in het leven te staan.

Toen de ayahuasca begon te werken, kreeg ik een benauwd gevoel. Alsof er een hand op mijn keel drukte. Dit sloeg duidelijk op mijn verstikkende perfectionisme, op de negatieve gedachten over mezelf. Die benamen me de adem, begreep ik opeens. Zodra ik dat doorhad, kwam ik los uit die wurggreep en werd ik overspoeld door een krachtige en onvoorwaardelijke liefde voor mezelf.

Dat gevoel werd nog sterker toen ik in een visioen mijn oma en mijn moeder naast me zag zitten. Ze keken naar me, op een warme, vertrouwde manier. Meteen ervoer ik een enorme verbondenheid; alsof ze voor een deel ook in mij zaten – een soort vrouwelijke oerkracht van waaruit ik het leven makkelijk aankon.

De ervaring was zo indrukwekkend dat ik er nu nog steeds op kan teren. Het lukt niet altijd om het inzicht weer op te roepen, maar ik weet dat het er is. En dat heeft me geholpen om beslissingen te nemen die me een blijer mens maken. Zoals mijn baan opzeggen en als zzp’er aan de slag gaan.’

‘Ik voelde dat mijn geest zich losmaakte van mijn lichaam’

Een bijna-doodervaring veranderde de manier waarop Rinus (62) in het leven stond.

‘Ik was 25 en bracht een meisje naar huis. Zoals het een keurige jongen betaamt, liep ik aan de straatkant. Ik werd geschept door een automobilist die vergeten was zijn lampen aan te doen. Ruim vijftig meter werd ik meegesleurd. Papa, mama, vriendjes, vriendinnetjes, ik ga dood, dacht ik.

In de ambulance voelde ik dat mijn geest zich losmaakte van mijn lichaam. Ik hing boven in de wagen en keek omlaag, naar mezelf. Verrek, daar ligt-ie, dacht ik. En ook: shit, moet ik zo afscheid nemen? Toen kwam ik in een tunnel van licht.

Aan het einde hing een soort gordijn en ik wist: als ik daar doorheen loop, is het voorbij. Een aanlokkelijke gedachte, want ik wilde dat gehavende lichaam graag achterlaten. Maar ik hoorde een stem: “Ga terug, je mag nog niet die kant op.”

Waarop ik blijkbaar mijn ogen opende, want een ambulancebroeder zei: “Dag meneer Van Warven, bent u daar weer? We waren u kwijt.” Ik moest opnieuw leren lopen, fietsen en autorijden, me voor de eerste keer weer laten aanraken door een vriendinnetje.

Wat er ook gebeurd mocht zijn in die ziekenwagen, ik was er niet mee bezig. Mijn leven weer oppakken vroeg al mijn aandacht. Toch merkte ik gaandeweg dat ik veranderd was. Ik verloor mijn belangstelling voor materiële zaken en stak geen energie meer in oppervlakkige contacten. Meer dan op mijn ratio begon ik op mijn sensitieve kant te vertrouwen.

Soms voelde het of ik dwars door mensen heen kon kijken; in gesprekken wist ik al wat hen dwarszat voordat ze het vertelden.
Na vijftien jaar sprak ik een expert op het gebied van bijna-doodervaringen die uitlegde dat mensen daarna vaak een verhoogde intuïtie hebben.

Dát was dus wat ik had meegemaakt. Hoewel ik niemand een auto-ongeluk toewens, ben ik dankbaar voor de ervaring. In spiritueel opzicht ben ik er een rijk mens van geworden.’

‘Ineens wist ik: ik bén God’

Na de dood van zijn pasgeboren kind trok Rogier (51) zich terug in een hutje in het bos. Hij kreeg er een levensveranderende verlichtingservaring.

‘Ik had economie gestudeerd, was lid geweest van een studentenvereniging en werkte in de software-industrie. Spiritualiteit, daar had ik niets mee.

Maar toen verloren mijn vrouw en ik onze pasgeboren baby, vluchtte ik voor mijn emoties weg in mijn werk en kreeg ik als gevolg daarvan een burn-out. Al snel begreep ik: ik moet mijn verdriet alsnog verwerken.

Ik deed een meerdaagse coaching-sessie in een hutje in het bos en op de derde dag lag ik, uitgeput van alle oefeningen, gestrekt op een matje. Daar kreeg ik een verlichtingservaring. Eerst was het even heel stil en opeens werd mijn hoofd een piramide, mijn lichaam de aarde en vulde mijn lijf zich met nectar. Ik was toeschouwer, keek wat er gebeurde en oordeelde niet.

Toen kwam de realisatie: ik bén God. God is geen persoon op een wolk die de wereld bestiert, maar het goddelijke zit in onszelf. Met het diepste vertrouwen wist ik dat alles precies goed is zoals het is. Het voelde als een groot ontwaken.

De ervaring veranderde mijn leven. Op mijn werk voelde ik mij een vreemde – óf ik óf mijn collega’s kwamen van Mars. Ik dacht: waar the hell is iedereen hier mee bezig? Kwartaaltargets?

Ik besloot mijn hart te volgen en sloeg een ander pad in. De verlichtingservaring had me het besef gebracht dat ik op de wereld was om andere mensen te helpen, dus ben ik zelfstandig businesscoach en lifecoach geworden. Voor mezelf beginnen was een grote stap, want ik had nog geen opleiding, geen kennis, geen cliënten.

Maar omdat mijn geest steeds rustiger en helderder werd, vond ik het helemaal niet spannend. Het gaat gewoon lukken, wist ik. Dit is wie ik ben en wat ik moet doen en het komt wel goed. Dat oervertrouwen heeft mijn spirituele ervaring me gegeven.’

Geraakt door een mystieke ervaring

Een visioen hebben, uit je lichaam treden, genezen tijdens een groepsgebed: het zijn ervaringen waarvoor geen sluitende wetenschappelijke verklaring bestaat.

Ze worden ook wel transcendente, mystieke, spirituele of religieuze ervaringen genoemd. Sommige treden spontaan op, andere worden opgeroepen door een ingrijpende gebeurtenis of een ritueel, al dan niet met behulp van psychedelische middelen.

Er zijn wel ideeën over wat een dergelijke ervaring kan veroorzaken. Zo zou de tunnel met licht aan het einde, die veel mensen met een bijna-doodervaring zien, verklaard kunnen worden door biologische processen in het brein.

Maar een mystieke ervaring kan ook een kwestie zijn van duiding: iemand die tot een plotseling inzicht komt, kan dit al dan niet interpreteren als een goddelijke stem. Dat de een daar eerder toe geneigd is dan de ander, hangt samen met verschillende factoren.

‘Wie in een persoonlijke crisis zit en daarvoor troost of antwoorden zoekt, zal eerder openstaan voor iets spiritueels,’ zegt Michiel van Elk, die aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek doet naar de psychologie van religieuze ervaringen.

‘En mensen met veel verbeeldingskracht hebben eerder een transcendente ervaring. Maken zij iets mee dat niet direct verklaarbaar is, dan zijn ze geneigd daar veel details aan toe te voegen, waardoor de ervaring steeds levensechter wordt.’

Joke van Saane, hoogleraar godsdienstpsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en gespecialiseerd in gebedsgenezing, onderschrijft dat. ‘Wie heel rationeel is ingesteld, zal gebeurtenissen minder snel op een spirituele manier interpreteren dan iemand die openstaat voor nieuwe ervaringen.’

Ook externe factoren zijn van invloed op het beleven van iets mystieks. Zo staan psychedelische middelen erom bekend ‘de poort naar het onderbewuste’ te openen. Maar hoe dat uitpakt, verschilt per persoon.

Neem het ayahuasca-ritueel, waarbij deelnemers een hallucinogeen plantenextract drinken om tot inzichten te komen. Waar de ene persoon een goddelijke entiteit ontmoet, wordt de andere vooral heel misselijk.

Dat zo’n ritueel zich vaak in het donker afspeelt, heeft een functie. In het donker interpreteren mensen ervaringen sneller als mystiek, zegt Van Elk. ‘Als je niets ziet, kun je niet toetsen of je waarneming klopt met de realiteit. Je geest neemt een loopje met je.’

Verder kunnen verwachtingen een doorslaggevende factor zijn. Wie rekent op een bovennatuurlijke gebeurtenis heeft een grotere kans om die ook echt te beleven, zoals bleek uit Van Elks experiment met de ‘Godhelm’ op Lowlands.

‘Festivalgangers kregen een helm op die geluid en licht buitensloot. We vertelden hun dat ze beelden zouden zien of stemmen zouden horen. Veel deelnemers gaven aan dat dat inderdaad was gebeurd. Sociale wenselijkheid is hierbij trouwens ook een interessante factor; mensen zijn geneigd te vertellen wat de ander wil horen. Dat betekent niet dat hun ervaring niet echt is, maar het is wel een verklaring.’

In een groep is die neiging tot sociaal wenselijk gedrag nog sterker. Roept de gebedsgenezer in een volle kerk dat je in Gods naam genezen bent, dan is het lastig om te zeggen dat je je nog steeds beroerd voelt. Maar hoe zit het met de mensen die na een gebedsgenezing zeggen echt van hun klachten af te zijn?

Een verklaring hiervoor is het placebo-effect: als iemand maar sterk genoeg verwacht te genezen van hoofdpijn, dan kan het brein ervoor zorgen dat dat ook gebeurt, aldus Van Saane. ‘Maar het kan ook zo zijn dat spieren in het bekken ontspannen, waardoor benen die eerst ongelijk leken even lang worden.’

Of dit soort ervaringen echt of ingebeeld zijn, doet er eigenlijk niet toe, zeggen zowel Van Elk als Van Saane. Ze vinden het vooral interessant om te onderzoeken welke factoren een rol spelen bij het ontstaan van dit soort ervaringen en welke impact ze hebben op iemands leven.

Meestal is die positief, zegt Van Elk: ‘Een spirituele ervaring kan levensveranderend zijn. Zeker in psychische nood geeft het kracht als je ervaart te worden bijgestaan door een hogere macht. En voor velen is het een troostend idee dat er meer is tussen hemel en aarde en dat de dood misschien niet het einde is.’

Vind je deze video leuk? Abonneer je op ons YouTube-kanaal, er volgen nog veel meer video’s.