Wat zal ik vandaag aantrekken? Met deze vraag staan de meeste mensen ’s ochtends voor hun kledingkast. Sommigen grissen vervolgens gewoon maar het bovenste shirt van de stapel, anderen stellen hun outfit met chirurgische precisie samen.
De 4 meest geniepige verkooptrucs van kledingwinkels
We willen allemaal minder fast fashion in onze overvolle kledingkasten, maar kunnen dat leuke shirtj...
Lees verderZe hebben een doordachte stijl die perfect past bij wie ze zijn en wat ze willen uitstralen. Of je nou wel of niet om kleding geeft: je outfit heeft invloed op jezelf en je omgeving.
Je voelt je anders in een joggingpak dan in een sexy rokje of driedelig pak. En je collega’s reageren anders op je als jij je nette pantalon en blouse verruilt voor een leren broek met cowboylaarzen.
Psychologen hebben het onderwerp kleding lang links laten liggen. ‘Wat best bizar is als je je bedenkt dat “je kleden” typisch menselijk gedrag is,’ schrijft stylist Manon Meijers die voor haar boek Kleed jezelf gelukkig in de psychologie achter kleding dook.
Of je nou gekleed bent in een duur pak, een tweedehands jasje of een Afrikaans gewaad: je kleding vertelt een verhaal over je afkomst, status, stemming en soms religie. Meijers: ‘Zelfs als je een nietszeggende outfit uit de kast hebt getrokken, dan zegt dat over jou dat jij vandaag zin hebt om niets te zeggen.’
Meijers geeft in haar boek een grappig voorbeeld. Toen ze op een zaterdagochtend met een knot op haar hoofd en een joggingbroek aan bij een vriendin aan de deur iets ging afgeven, vroeg de man des huizes die haar alleen door het raam had gezien: ‘Is Manon depressief?’
Succesvoller
Dat we vliegensvlug oordelen puur op basis van iemands kledingstijl blijkt ook uit wetenschappelijk onderzoek. Hoogleraar Karen Pine van de universiteit van Hertfordshire onderzocht of je met een mooi pak een betere eerste indruk maakt.
Driehonderd mannen en vrouwen kregen foto’s te zien van mannen (van wie het gezicht geblurd was) in een chic maatpak of een simpel confectiepak in dezelfde kleur. De foto’s werden slechts een paar seconden getoond, dus proefpersonen moesten afgaan op hun eerste indruk.
En inderdaad: de man in het maatpak werd gezien als zelfverzekerder, rijker en succesvoller dan de man in het confectiepak. We verbinden dus allerlei conclusies aan iemands outfit.
Wel casual, niet sexy
Dat betekent echter niet dat je voortaan haute couture aan moet om serieus genomen te worden. Uit een Harvard-onderzoek blijkt namelijk dat down-dressen ook statusverhogend kan werken.
Professoren die zich niks van kledingnormen aantrokken en op sneakers en in een T-shirt naar de universiteit kwamen, en mannen en vrouwen die op sneakers een exclusieve boetiek binnenwandelden, kregen een hogere status toegedicht dan mensen die zich wel aan de heersende kledingnormen hielden.
Non-conformisten geven de boodschap af dat ze het zich kunnen permitteren om anders te zijn dan de groep, dat kledingnormen voor hen niet gelden.
Sexy is niet altijd een goed idee, suggereert een ander onderzoek van Pine. Vrouwelijke proefpersonen kregen foto’s te zien van vrouwelijke leidinggevenden en receptionistes in conservatieve en in ‘uitdagende’ werkkleding.
De verschillen tussen de outfits waren subtiel: bij de uitdagende versie viel de rok net boven de knie in plaats van eroverheen en waren de bovenste knopen open in plaats van gesloten. Toch hadden deze kleine verschillen al effect: proefpersonen beoordeelden de leidinggevenden met de uitdagende kleding als minder intelligent en competent.
Mogelijk heeft dat te maken met de verwachtingen over uiterlijk die in ons brein zijn opgeslagen. We worden ons hele leven door namelijk beïnvloed door zogeheten socialization agents. Meijers: ‘Dat zijn je ouders, je leeftijdgenoten, de (sociale) media, de mode-industrie en cultuur: allemaal leren ze je hoe je eruit zou horen te zien.’
Naveltruitjes zijn ordinair, harembroeken kunnen echt niet meer, een oudere dame kan geen bikini meer aan. Al onze overtuigingen over kleding en welk gedrag daarbij past, vormen de bril waardoor we naar onszelf en anderen kijken en elkaar de maat nemen.
Een leidinggevende in een korte rok? Die zal vast niet competent zijn. Hoopvol is wel dat deze overtuigingen niet in steen zijn gebeiteld. Hoe meer vrouwen in een leidinggevende positie een kortere rok aantrekken, hoe meer we dat gaan associëren met competentie en intelligentie.
Wat dat betreft is het juist goed om kledingnormen hier en daar bewust te overschrijden, zodat we afkomen van negatieve stereotyperingen.
De symbolische betekenis van kleding
Als je een andere outfit aantrekt, ga je ook anders naar jezelf kijken, ontdekten Duitse wetenschappers. Ze vroegen de helft van de proefpersonen om in formele kleding naar het experiment te komen, de andere helft moest in een casual outfit verschijnen.
Bij aankomst moesten de proefpersonen zichzelf zo snel mogelijk beschrijven aan de hand van een lijst. Daarop stonden karaktertrekken die we associëren met formele kleding, zoals beschaafd en punctueel, en karaktertrekken die we verwachten bij casual kleding, zoals relaxed, toegankelijk en tolerant. De formeel geklede groep dichtte zichzelf ook meer formele eigenschappen toe. Het omgekeerde gold voor groep die casual gekleed was.
Sociaal psycholoog Adam Galinsky van Northwestern University gaat nog een stap verder: hij ontdekte dat kleding zelfs ons denken en onze prestaties kan beïnvloeden. Een fenomeen dat hij enclothed cognition noemt, afgeleid van embodied (belichaamde) cognitie dat verklaart dat breeduit staan je een machtig gevoel geeft en iets warms drinken voor warme gevoelens zorgt.
Hetzelfde geldt voor kleding, aldus Galinsky. Een van zijn onderzoeken wees uit dat proefpersonen die een witte doktersjas droegen veel sneller waren en de helft minder fouten maakten tijdens een cognitieve test dan de controlegroep in hun normale kloffie.
Het dragen van de kleding was hierbij doorslaggevend, want wie de jas alleen op tafel zag liggen, presteerde niet beter. Ook bleek het echt om de symbolische betekenis van de jas te gaan, want proefpersonen die te horen kregen dat het een schildersjas betrof, presteerden minder goed.
Een doktersjas associëren we met intelligente types die nauwkeurig, snel en punctueel werken. Als we de jas zelf aantrekken, nemen we die eigenschappen blijkbaar deels over. Bepaalde trekken en vaardigheden die sluimerend in ons aanwezig zijn, zoals nauwkeurigheid en focus, komen dan meer op de voorgrond te staan.
Ook andersoortige kledingstijlen hebben invloed op onze competenties. Zo bleek dat proefpersonen die formeel gekleed naar een onderzoek moesten komen hoger scoorden op abstract denken dan proefpersonen in hun ‘normale’ kleding.
Training Vergroot je zelfvertrouwen
- Ontdek waarom vrouwen vaker last hebben van een negatief zelfbeeld
- Zet direct stappen om je zelfvertrouwen te vergroten met behulp van oefeningen en challenges
- Bonusvideo masterclass ‘Overwin het imposter syndroom’ met psycholoog Frederike Mewe
79,-
In een ander onderzoek namen mannen in een pak, joggingbroek of hun dagelijkse kleding deel aan een onderhandelspel. De mannen in pak sloten betere deals dan de andere mannen. Interessant genoeg werden bij mannen in joggingbroek ook lagere testosteron-niveaus gemeten.
Verschillende rollen
Om kleding voor je te laten werken, is het belangrijk dat je een kledingstuk bepaalde eigenschappen toekent, benadrukt Galinsky. En dat kan door de tijd heen veranderen.
Vind je een bepaald jurkje sexy, dan is de kans groter dat je je aantrekkelijker voelt als je het draagt. En straalt een legerjas in jouw ogen stoerheid uit, dan word je zelf waarschijnlijk ook iets stoerder als je hem draagt en durf je wellicht meer.
Meijers plaatst dan ook een kanttekening bij de term dress for success, die ervan uitgaat dat wanneer we ons aankleden als een succesvol iemand, we het ook daadwerkelijk worden.
‘Ik denk dat dat niet helemaal waar is. Wanneer je je superongemakkelijk voelt in een pak, straal je die ongemakkelijkheid namelijk uit en het signaal dat je vervolgens afgeeft, is dat je juist niet succesvol bent.’
Kleding kan ons helpen om de verschillende rollen in ons leven – advocaat, verpleger, ouder, geliefde – beter te ‘spelen’. Meijers: ‘En het helpt onze tegenspelers om deze rollen beter te lezen. In het Engels bestaat daar een uitdrukking voor die mooi de lading dekt: dressing the part (je kleden naar je rol).’
Wel is het belangrijk dicht bij jezelf te blijven. Het is de kunst om een persoonlijke stijl te ontwikkelen die past bij je identiteit én waarin je je goed voelt, ook al moet je daarvoor de normen soms wat overschrijden. Kijk door die bril straks eens in de spiegel: welk verhaal vertelt mijn kleding vandaag?
Ontdekken welke kledingstijl écht bij jou past?
Doe de gratis online training Mijn Stijl iD. In de training leer je wat past bij jouw identiteit en word je creatiever met de kleding die je al hebt. Dat betekent een overzichtelijke kledingkast en bewust minder (mis)kopen. Ontwikkeld in samenwerking met Psychologie Magazine, modepsycholoog Anke Vermeer en stylecoach Mirjam Hamming.
Bronnen: M. Meijers, Kleed jezelf gelukkig, Kosmos, 2020 / K.L. Pine e.a., The influence of clothing on first impressions. Rapid and positive responses to minor changes in male attire, Journal of Fashion Marketing & Management, 2013 / K.L. Pine e.a., Unbuttoned. The interaction between provocativeness of female work attire and occupational status, Sex Roles: a Journal of Research, 2015 / H. Adam, A. Galinsky, Enclothed cognition, Journal of Experimental Social Psychology, 2012
‘In mijn tijgerjurk kijk ik mensen diep in de ogen’
Journalist Otje van der Lelij nam de proef op de som: voelt ze zich beter als ze haar slobberkloffie verruilt voor zakelijk-chic of een tijgerjurk? En hoe reageert haar omgeving?
‘Ik woon zo ongeveer in mijn kluizenaarskloffie. Toen ik mijn kinderen laatst naar school wilde brengen in een pyjamabroek met kerstprint werd ik door mijn vriend op de vingers getikt: “Zo kan je echt de deur niet uit.”
Hoe anders was dat in mijn studententijd. Ik ging in zigeunerjurk of leren broek naar de universiteit. Kleding gaf me het zelfvertrouwen dat ik soms miste. Als mijn spiegel iemand liet zien die er goed uitzag, vond ik ook dat ik er als mens meer mocht zijn.
Toen ik moeder werd, was mooie kleding iets voor in het weekend en ben ik helemaal de modekluts kwijt. Om weer te ervaren wat kleding doet met mijn gevoel en gedrag, experimenteer ik met verschillende kledingstijlen: stoer, zakelijk en verleidelijk.
Ik duik in mijn kledingkast voor een stoere outfit. Als ik een suède cowboyjasje combineer met een zwarte leren rok en bike boots heb ik een match. Ik merk meteen wat dat oplevert: een flinke scheut energie en zelfvertrouwen.
Op het schoolplein komt een vrouw naar me toe: ‘Wat zie jij er leuk uit: heel stoer, maar toch toegankelijk.’ Precies zoals ik me voel. Een jongetje uit de straat is het ook opgevallen: ‘Waarom heb je die kleren aan?’
Maar hij geeft toe dat het best stoer is voor een moeder. De volgende dagen ga ik op zakelijk-chic: een pantalon met loafers, een blouse en een zwart jasje met schoudervullingen.
Amerikaanse kennissen van mijn vriend komen bij ons eten. Ze werken bij een hoog aangeschreven universiteit, dus ik wil een goede indruk maken. Ik ervaar inderdaad dat je de karaktereigenschappen overneemt die je associeert met je kledingstijl.
Mijn beschaafde, stijlvolle “ik” staat op de voorgrond. Ik stel vragen en luister, schenk iedereen wijn bij en ruim keurig de afwasmachine in – mijn joggingpak-versie doet dat pas de volgende dag. Zo wil ik wel vaker zijn.
Als ik de volgende dag in dezelfde outfit op de OV-borden sta te zoeken, schiet een vrouw me spontaan te hulp: “Kan ik u helpen?” Dat overkomt me normaal nooit.
Ik probeer ook eens een verleidelijke combinatie: een push up-bh met een strakke tijgerjurk en hakken. Wat een verschil met hoe ik er de laatste tijd bij loop. Ik voel me veel aantrekkelijker en jonger. In mijn dagelijkse kloffie ben ik het liefst onzichtbaar, maar nu kijk ik mensen diep in de ogen. Van mijn vriend mag ik elke dag wel zo gekleed gaan.
Ergens vind ik het oppervlakkig dat ik een andere outfit nodig heb om me aantrekkelijker en zelfverzekerder te voelen, maar zo werkt het blijkbaar wel. Mijn lelijke pyjamabroeken gooi ik dezelfde dag nog in de textielbak.
Die lapzwans wil ik niet meer zijn. Ik ga vaker mijn best doen om er leuk uit te zien. Niet alleen omdat mijn omgeving positief reageert, maar vooral omdat ik mezelf dan leuker vind.’
De psychologie van je kledingkast: feiten en cijfers
- 62% van de vrouwen trekt haar lievelingsjurk aan als ze vrolijk is. Sombere vrouwen gaan liever voor een spijkerbroek.
- Draag je graag gepoetste schoenen? Dan ben je waarschijnlijk heel nauwgezet. Kenmerken als leeftijd, inkomen, maar ook allerlei karaktertrekken kunnen we namelijk aan iemands lievelingsschoenen aflezen.
- De gemiddelde Nederlander heeft 173 kledingstukken, waarvan er 50 al meer dan een jaar ongebruikt in de kast liggen. Toch kopen we er elk jaar zo’n 46 stuks bij.
- Het kost wat, zo’n zijden blouse, jasje met goede snit of (mantel)pak. Toch betaalt het zich ruimschoots terug, want wie zich goed kleedt, verdient meer geld. Dat effect is overigens sterker bij vrouwen.
- Sexy geklede vrouwen die worden genegeerd tijdens een balspel wekken minder medeleven op bij de toeschouwers dan vrouwen in coltrui. Hersengebieden betrokken bij empathie lieten weinig activiteit zien. De verklaring van onderzoekers is dat sexy geklede vrouwen meer als object worden gezien en minder als mens.
