U bent geen voorstander van euthanasie.
– ‘Het is in Nederland dikwijls de eerste optie, terwijl het vaak niet nodig is. Artsen hebben tegenwoordig zoveel meer te bieden op het gebied van pijnbestrijding. Alleen is daar in Nederland te weinig aandacht voor geweest. In de landen om ons heen was de euthanasie-optie van meet af aan onbespreekbaar, dus was daar alle aandacht op palliatieve zorg gericht. Maar wij hadden euthanasie. Als hier een kankerpatiënt in de laatste fase vreselijk leed aan pijn, benauwdheid, doorligwonden en dergelijke, kwamen wij al snel op actieve levensbeëindiging uit.’
En dat stuit u tegen de borst?
– ‘Euthanasie is geen medische handeling. Een arts is opgeleid om te genezen of lijden te lenigen, niet om te doden. En de wetgever geeft ons ook de garantie dat ons leven gerespecteerd wordt. Voor mij is medisch handelen en doden dan ook niet verenigbaar.’
Maar er is vraag naar actieve levensbeëindiging.
– ‘Omdat mensen vaak niet weten dat het anders kan. Ik zag in het Radboud Ziekenhuis regelmatig kankerpatiënten met veel pijn binnenkomen, die om euthanasie vroegen. Maar als ze dan een goede behandeling tegen die pijn kregen, en zagen dat wij altijd beschikbaar waren, dan
verdween die behoefte aan euthanasie. Als de arts dan op een gegeven moment zei: “Onze mogelijkheden om uw pijn weg te nemen zijn uitgeput, we moeten u nu in een diepe slaap brengen vanwaaruit u ongemerkt in de dood zult glijden” – dan hadden die mensen daar vrede mee.’
Je zult mensen blijven houden die daar geen vrede mee hebben. Die na het afscheid van hun geliefden niet nog een week bewusteloos willen wegkwijnen.
– ‘Natuurlijk. Ik zou het ook geen plezierig idee vinden om dan nog X dagen gedraaid en gekeerd en verzorgd te worden zonder dat ik daar zelf nog bij ben. Maar kijk naar mensen die een ongeluk hebben gehad en jaren willoos in een verpleeghuis liggen. Die moeten dat ook maar aanvaarden. Bepaalde zaken hébben we gewoon maar te accepteren. Het heeft implicaties voor de samenleving als geheel als we dat niet willen.’
Wat bedoelt u?
– ‘Euthanasie is een onherroepelijk bruuske ingreep. Voor een ongeneeslijk zieke is het misschien wenselijk, maar voor de arts en de samenleving als geheel is het niet goed als er makkelijk gedood kan worden. Het injecteren van een dodelijk middel lijkt simpel, maar de psychologische impact is groot. Het ene moment sta je als dokter nog met een levende patiënt te praten, het volgende ligt die door jouw ingrijpen blauw aangelopen voor je. Daar slapen dokters nachtenlang niet van. En hoe denk je dat euthanasie voor een partner is? Dat effect moet ook op de balans gelegd worden.’
En wat doet euthanasie met de samenleving?
– ‘Zieken en ouderen krijgen nu te vaak het gevoel dat ze anderen belasten. Ik las ooit het verhaal van een man die kanker had en van zijn omgeving te horen kreeg: “Vreselijk, je wordt toch geen Buchenwald-figuur?” Hij had het gevoel dat hij het anderen niet mocht aandoen weg te kwijnen, dat euthanasie iets was wat je maar te doen had. Als dat de teneur wordt, krijg je een cynische samenleving. Dan kun je net zo goed zeggen dat we niet meer hoeven te investeren in de ouderenzorg, want daar hebben we nu toch andere oplossingen voor.’n
Anesthesioloog Ben Crul (65) leverde de afgelopen jaren een uitgesproken bijdrage aan het euthanasiedebat in Nederland. Hij was de eerste consulent pijnbestrijding in Nederland en werd in 1997 hoogleraar pijnbestrijding aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Eind september ging Crul met emeritaat.