Overspel overleeft hun relatie het?

Cheat retreat in italië

En dan bevinden Nico en Sylvia zich plotseling op een terrasje aan een spiegelglad blauw meer in het idyllische Noord-Italiaanse Orta San Giulio. Witte bootjes doorklieven het water. In het meer ligt een eeuwenoud eilandje, waarop een klooster is gebouwd. De zwoele avond lijkt geënsceneerd voor deze liefdesretraite. Sylvia en Nico zitten wat onwennig naast elkaar, ondergedompeld in de schoonheid en rust van het dorp. Relatietherapeute Blanca van den Brand bestelt een fles lokale wijn. Het stel leunt voorzichtig achterover. Dat mag ook wel na een maandenlange wirwar van emoties. Even uitblazen. Maar zo zit therapeute Blanca niet in elkaar. De glazen zijn nog niet volgeschonken of ze vraagt opgeruimd: ‘Jongens, wat is er nu eigenlijk gebeurd?’

Het begon een jaar geleden toen Sylvia, op weg naar haar werk, in de trein een man ontmoette. Ze zagen elkaar daar meerdere malen per week. Wat begon met een groet en een praatje mondde uit in een verhouding die acht maanden heeft geduurd. Nico kwam er na vier maanden achter. Een maand geleden maakte Sylvia definitief een eind aan de affaire. Nu proberen zij en Nico hun relatie te redden, ook voor hun twee dochters van 9 en 3.

Dag 1: aan het meer

Blanca van den Brand organiseert al langer liefdesretraites in Italië, waar ze sinds twee jaar met haar echtgenoot en drie kleine kinderen woont. Maar het Cheat Retreat is nieuw. Blanca: ‘Bij 70 procent van mijn cliënten bleek het om overspel te gaan. Zoiets begint meestal onschuldig en leuk, maar eindigt doorgaans ellendig. De pijn en de verbijstering zijn voor beide partners zo groot, dat ze vaak geen idee hebben hoe ze hiermee moeten omgaan.’

Blanca gelooft niet in zachte heelmeesters. Daar heeft ze ook geen tijd voor, want de liefdesretraite duurt maar een paar dagen. Tijdens deze turbo­therapie in een sprookjesachtige omgeving stoot ze meteen door naar de pijn.

‘Hoe ging de ontmoeting met die ander dan?’ vraagt ze. Sylvia kijkt wat ongemakkelijk naar Nico. ‘Nou, ik zag hem in de trein en hij viel me op.’ Nico staat bruusk op en loopt weg. Een eindje verderop kijkt hij zwijgend uit over het water. Nico, een slanke man met kort bruin haar, werkt bij defensie. Een mannenwereld, waar het belangrijk is de zaken onder controle te hebben. ‘Wil je naar hem toe?’ vraagt Blanca. ‘Nee, dan stuurt hij me weg,’ zegt Sylvia met een gereserveerde ondertoon. Ze is creatief therapeute, heeft blond, halflang haar en een hartelijke uitstraling. ‘Dit kan hij niet aanhoren.’

Na vijf minuten is Nico weer terug. Hij neemt een slok wijn en zegt: ‘Hier was ik bang voor. Dat we dit weekend dingen zouden oprakelen.’ Blanca: ‘Het alternatief is dat je de gevoeligheden lekker afdekt. Zoals een strandbal die je onder water houdt en die later weer met volle kracht naar boven komt.’ Nico: ‘Ik snap dat we erover moeten praten, maar er zijn inmiddels zoveel rode vlaggen.’ Sylvia vult aan: ‘De trein, mannen met grijze krullen. Ik merk dat ik voortdurend mijn woorden weeg.’

Blanca: ‘Het belangrijkste is nu om het vertrouwen weer op te bouwen en te praten. Dat kost tijd. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard.’

Nico: ‘Nu ze die relatie verbroken heeft, geloof ik wel dat ik opnieuw vertrouwen in haar kan krijgen. Ik zie dat ze weer gevoelens voor me heeft. Ik had zoiets gewoon nooit van haar verwacht. Het voelde alsof mijn rug werd opengesneden.’ Hij kijkt Sylvia aan. Niet boos, eerder nog steeds verbaasd. ‘Toen ik erachter kwam, heb ik die vent gebeld en gezegd dat hij met zijn gore tengels van mijn vrouw moest afblijven. Ik wilde naar zijn huis en hem iets aandoen.’ Blanca: ‘Schrik je daarvan, om dat bij jezelf te merken?’ Nico: ‘Dat ik hem iets aan zou kúnnen doen, geeft me een goed gevoel. Maar waarschijnlijk zou het maar tien minuten opluchten. Het voelt alsof ik zijn gedrag over mijn kant heb ­laten gaan. Ik voel me vernederd en aangetast in mijn mannelijkheid.’

Blanca: ‘Het lijkt alsof je vooral boos bent op hem en niet op Sylvia.’ Nico: ‘Natuurlijk ben ik ook boos op haar. Ze heeft bewust stappen gezet die ik haar kwalijk neem. Maar de laatste maand ben ik ook gaan nadenken over mijn eigen rol hierin. Er zat wel iets achter het vreemdgaan. In de tien jaar die wij samen zijn, zijn er dingen scheefgegroeid. Maar hoe doorbreek je dat?’ Blanca: ‘Daar gaan we morgen mee aan de slag.’

Sylvia en Nico mogen nu eerst romantisch gaan tafelen. Daarna zullen ze door de smalle middeleeuwse steegjes naar hun hotel lopen, het sfeervolle Locanda di Orta.

Dag 2: op de heilige berg

Een zachte bries waait over het Orta-meer. Nico en Sylvia varen met Blanca in een glanzend houten bootje naar het eiland. Daar zullen ze in stilte een wandeling maken en op een terrasje met koffie verder praten. ‘Het etentje gisteravond was dus lekker. Maar vonden jullie het ook leuk?’ vraagt de relatietherapeut. Ja, knikken Nico en Sylvia. ‘Mooi,’ zegt Blanca, ‘jullie zouden niet de eersten zijn die me ’s avonds opbellen omdat het crisis is. Zo’n gesprek maakt toch veel los.’

Overal op het pad dat rondom het eiland loopt, hangen bordjes met wijsheden. I muri sono nella mente: muren zitten in je eigen geest. Sylvia heeft weer volledig voor Nico gekozen. Nu proberen ze allebei achter hun muurtjes vandaan te komen. Sylvia kon zich pas echt overgeven toen ze alle banden met haar minnaar had verbroken. ‘Ik wilde rationeel wel kiezen voor Nico, maar ik bleef een lijntje met die ander houden. Hoewel we elkaar niet meer zagen, speelden we nog wel samen Wordfeud op onze telefoons.’ Nico: ‘Ze kon me in die tijd ook niet aanraken. Dat vond ik heel erg.’ Sylvia: ‘Als ik naast Nico zat, dacht ik steeds: nu moet ik een hand op zijn knie leggen. Daardoor blokkeerde ik.’

Ook tijdens deze sessies is Sylvia terughoudend in fysiek contact. Terwijl Nico regelmatig zijn arm om haar heen legt, slaat zij hem, haast verlegen, grappend op zijn knie.

Toen de ander toch in het spel bleef, was de grens bij Nico bereikt. Hij wilde scheiden. Sylvia: ‘Ik ging ergens anders wonen, maar ik miste Nico enorm. Dat hielp me te doorgronden wat ik voor hem voel. Ik ben op handen en voeten terug gekropen.’ Haar ogen staan vol tranen: ‘Ik kies voor het verleden.’ Nico kijkt zijn vrouw in de ogen en zegt: ‘Sylvia is de liefde van mijn leven. Als het toch slecht afloopt, heb ik wel die liefde gekend.’ De relatietherapeute, ook zichtbaar ontroerd: ‘En dat voor een man van weinig woorden. Misschien moeten we samen op zoek gaan naar de les die in dit amoureuze uitstapje verscholen ligt.’

Voor een les moet je ook de diepere oorzaken kennen. Is er een betere plek om daarover te praten dan boven op een heilige berg? Op een veldje op de Sacro Monte, tussen de kapelletjes met afbeeldingen uit het leven van Franciscus van Assisi, staat een picknick klaar. Zelfgetapte prosecco, salades, kazen, brood en artisjokken, met daaromheen bloemetjes die de kinderen van de therapeute plukten. Maar volstaat deze filmische praktijkruimte om een relatie te redden? Blanca: ‘Ik durf inmiddels alle stellen die hier komen een goed weekend te garanderen, maar daarna begint het echte werk. Ik geef ze opdrachten en aanwijzingen mee naar huis, en we hebben nog een paar keer contact, maar verder moeten ze het zelf doen. Maar er kan op deze plek, waar je echt even tijd voor elkaar hebt, wel een basis worden gelegd.’

Tijdens de gesprekken is duidelijk geworden dat Nico en Sylvia al tien jaar hun mond houden, met het doel elkaar te ontzien. Blanca: ‘Die modus van voorzichtigheid heeft juist afstand gecreëerd in plaats van intimiteit.’

Ze kijkt naar Sylvia: ‘Waarom vertel jij niet waar je behoefte aan hebt?’ Sylvia: ‘Ik ben bang om hem teleur te stellen.’ ‘En jij, Nico?’ vraagt Blanca. Nico: ‘Ik wil haar niet tot last zijn.’ Sylvia is ontroerd: ‘Ja, dat herken ik van je.’ Ze aait over zijn arm: ‘Stom hè?’ Nico: ‘We zijn van huis uit gewend onze eigen boontjes te doppen.’ Blanca: ‘Jullie lijken misschien wel meer op elkaar dan je denkt.’

Die goedbedoelde zwijgzaamheid blijkt achteraf een voedingsbodem voor de affaire. Sylvia: ‘We waren aan het overleven. We verlangden naar een tweede kind, wat aanvankelijk niet lukte. Ik kreeg meerdere miskramen, we verhuisden. En kort na de geboorte van onze tweede dochter begonnen we allebei aan een zware opleiding en was Nico de hele week van huis.’ Ze vervolgt: ‘Ik had misschien moeten zeggen dat ik hem nodig had, dat hij er vaker moest zijn. Maar ik dacht dat hij dat er niet bij zou kunnen hebben. Ik was het zo zat om alleen maar moeder te zijn. En toen kwam ik die ander tegen, van wie ik wel aandacht kreeg.’

Blanca: ‘Door de veilige afstand die jullie bewaarden, ontstond er ruimte voor een charmante derde. Hebben jullie het idee dat er door deze affaire ook dingen zijn verbeterd?’ Sylvia: ‘We leren elkaar beter kennen.’ Nico: ‘Ik sta dichter bij mijn eigen gevoel en geef beter mijn grenzen aan.’ Sylvia: ‘Soms te goed. Dan kondig je gewoon iets aan in plaats van het te overleggen.’ Blanca: ‘Jullie denken allebei te weten wat de ander wil, zonder te checken of dat klopt. Probeer uit te zoeken wat de ander nodig heeft. Dat is volgens mij liefde.’

Dag 3: de Beach Club

Rieten strandstoelen, parasols en het Orta-meer, dat ligt te fonkelen in de zon. Op de laatste dag van de retraite heeft Blanca het stel meegetroond naar de Beach Club.

Vandaag gaat ze nog een stapje verder. ‘Hoe heet die ander eigenlijk?’ vraagt ze Nico. Sylvia kijkt zenuwachtig naar haar handen. Nico loopt niet weg, maar zegt niets. Blanca: ‘Weet je zijn naam niet?’ Nico: ‘Ik weet alles van hem.’ Blanca: ‘Kun je zijn naam niet uitspreken?’ Nico: ‘Jawel, maar ik weet niet of Sylvia dat wil.’ Sylvia knikt. Nico noemt de naam. Dan kijken ze beiden haast opgelucht. Het is alsof ‘die ander’ iets van hen samen is geworden. Sylvia: ‘Ik heb nu wel ervaren wat echte liefde is. Nico is van mij blijven houden, ondanks wat ik gedaan heb. Zo’n man kan ik toch niet laten lopen?’ Blanca: ‘Geloven jullie dat je hier samen sterker uit kunt komen?’ Sylvia: ‘Ik wel, maar daar zijn er twee voor nodig.’ Nico: ‘Dat vind ik wonderlijk, dat je dat zegt. Ik heb vanaf het begin van deze ellende voor jou geknokt.’ Blanca: ‘Kun jij uitspreken dat je hem dankbaar bent omdat hij bij je is gebleven?’ Sylvia: ‘Ik vind het ongemakkelijk, want dat draagt bij aan mijn schuldgevoel.’ Blanca: ‘Nou, benoem dat dan ook. Als je het kunt bespreken, ligt de weg naar herstel open.’ Sylvia kijkt Nico aan en zegt: ‘Ik vind het moeilijk om te zeggen, maar ik vind het zo geweldig dat je bij me bent gebleven.’ Nico straalt: ‘Door alles wat er gebeurd is, voel ik me soms een onzeker jongetje dat behoefte heeft aan een knuffel, ook al ben ik voor de buitenwereld een stoere en onverzettelijke man. Daarom vind ik het zo fijn dat je dit zegt.’ Blanca veert op: ‘Ik ga even weg, want volgens mij moet er hier eens flink geknuffeld worden.’ Sylvia staat op en loopt naar haar echtgenoot. n

Moeders zijn vaker overspelig

In haar praktijk signaleert relatietherapeute Blanca van den Brand dat steeds meer vrouwen vreemdgaan. Ze denkt dat het een gevolg is van hun drukbezette levens, specifiek van die van moeders. ‘Je bent én werknemer én moeder én echtgenote en je wilt het op alle terreinen goed doen. Het is dan heel aantrekkelijk om even uit die veeleisende rollen te kunnen stappen.’ Het valt haar op dat veel vrouwen de ­ontrouw welbewust opzoeken via sites als Second Love. Mannen en vrouwen zoeken verschillende dingen in een buitenechtelijke relatie, meent Van den Brand. ‘Bij vrouwen gaat het vaak om aandacht en waardering. ­Mannen is het meer te doen om waardering en vrijheid. Seks is bijzaak. Ook voor mannen.’

Zo overleeft een relatie ontrouw

Slechts 31 procent van de huwelijken overleeft overspel, zegt het Journal of Marital and Family Therapy. De rest loopt stuk op het beschadigde vertrouwen. Relatietherapeute Blanca van den Brand stelt dat de overlevingskans groter is als de partners samen de pijn verwerken, kunnen accepteren dat het gebeurd is en de relatie proberen te verstevigen. Een gelukkige relatie is volgens haar gebaseerd op vijf pijlers: aandacht, acceptatie, respect, waardering en vrijheid. Als deze emotionele behoeftes niet ­voldoende worden bevredigd, ligt ontrouw op de loer.

Uit onderzoek door de Amerikaanse psycholoog Frederick DiBlasio blijkt dat mensen die besluiten hun overspelige partner te vergeven, ook al staan ze er emotioneel nog niet achter, daarna minder negatieve gevoelens ervaren. De partner kan helpen door expliciet om vergeving te vragen.

Cheat Retreat met korting

Ook begeleiding nodig bij de verwerking van ontrouw? Lezers van Psychologie Magazine krijgen € 100,- korting op een Cheat Retreat bij Blanca van den Brand: kijk op ­insightorout.nl (en voor informatie over het ­verblijf: ­locandaorta.com) De namen van Sylvia en Nico zijn op hun verzoek gefingeerd.