Misschien herken je het enthousiasme over tiny houses, opruimgoeroes en het idee om te leven uit een tas, maar word je tóch steeds verleid door de luxe en mogelijkheden die het leven biedt.
Hoe komt dat? Psycholoog en loopbaanadviseur Nienke Wijnants: ‘Meer willen geven we al generaties lang door. Sinds de Tweede Wereldoorlog, toen iedereen tekortkwam, is het heel normaal om meer te willen.
Na de enorme ontberingen en onveiligheid wilde iedereen goede spullen, een ruim huis, zekerheid bij een werkgever en doorgroeien. In die drive zijn we vervolgens blijven steken. Terwijl van de schaarste van waaruit die drive ontstond, allang geen sprake meer is.’
Socialmediamaatschappij
Integendeel: inmiddels zijn we in een situatie beland waarin velen van ons álles kunt hebben en zijn. Een carrièretijger én een yogi; een huizenbezitter én een globetrotter; een directeur én de moeder van een groot gezin. Met moestuin.
Wijnants: ‘Spullen en levenskeuzes die eerder vooral functioneel waren – een fiets, een jas, een eigen bedrijf starten – zijn in deze socialmediamaatschappij bovendien een uiting geworden van je persoonlijkheid. Ze gaan ook niet per se mee tot ze “op” zijn, maar eerder tot ze “uit” zijn. Waarop we vervolgens weer nieuwe spullen kopen en levenskeuzes maken.’
Verlies en winst
Alsof die drijfveer naar luxe en zo’n keuze-afhankelijke persoonlijkheid al niet lastig genoeg zijn, treden er ook nog eens twee psychologische mechanismen in werking die ons danig in de weg zitten bij het minderen. Het eerste: we kunnen niet goed tegen verlies.
Training Vergroot je zelfvertrouwen
- Ontdek waarom vrouwen vaker last hebben van een negatief zelfbeeld
- Zet direct stappen om je zelfvertrouwen te vergroten met behulp van oefeningen en challenges
- Bonusvideo masterclass ‘Overwin het imposter syndroom’ met psycholoog Frederike Mewe
79,-
Loss aversion noemen psychologen Daniel Kahneman en Amos Tversky dit principe. Een verlies voelt volgens deze onderzoekers veel vervelender dan dat winst goed voelt. Het tweede mechanisme is het endowment effect; het effect van bezit. Dat maakt dat we iets wat we als van onszelf beschouwen, veel meer waard vinden dan iets wat niet van ons is.
Hoe beide mechanismen minderen lastiger maakt, beschrijft psycholoog Barry Schwartz in zijn boek De paradox van keuzes. Bij een onderzoek kreeg een groep deelnemers een brochure met een kale nieuwe auto voorgelegd, met daarbij een lijst opties waaruit de deelnemers konden kiezen om de auto op te pimpen.
Een mooi geluidssysteem, navigatie, stoelverwarming misschien? Tot ze tevreden waren. Een tweede groep deelnemers kreeg een brochure voorgelegd met een auto waar al een waslijst aan opties op zat. Deze mensen moesten niet kiezen, maar juist wegstrepen: welke opties konden weg?
Wat bleek: de laatste groep koos uiteindelijk voor veel meer opties dan de groep die de kale auto voorgeschoteld kreeg. Het simpele feit dat ze op papier al even ‘eigenaar’ van al die opties waren geweest, maakte dat het wegstrepen ervan als verlies voelde. En dus zwaarder woog dan de winst van het toevoegen van opties bij de andere groep.
‘En precies deze effecten maken minderen in het dagelijks leven ook zo moeilijk,’ legt Wijnants uit. ‘Leven in de moderne maatschappij en scrollen op social media zijn als het bekijken van de gepimpte auto: we voelen ons al zo ongeveer eigenaar van een leven met allerlei opties – en dan is het moeilijk wegstrepen.’
Wat niet meer hoeft
Hoe kunnen we, ondanks de psychologische effecten die ons in de weg zitten, toch minder-keuzes maken? Hoe lukt het om spullen de deur uit te doen, uit de carrièretredmolen te stappen of de droom om ‘ooit nog’ naar Spanje te verhuizen, op te geven?
Maak een ánti-bucketlist. Daarop staat wat je allemaal lekker níet meer hoeft te doen. Niet ook nog dat boek schrijven, niet ook nog het huis geschikt maken voor Airbnb-verhuur, niet die carrièrestap zetten of die perfecte vegan keukenprinses zijn.
Drie opdrachten om te achterhalen wat echt belangrijk voor je is en een anti-bucketlist te maken
Opdracht 1: Ga op zoek naar de zin van je leven
‘Deze stap is essentieel,’ zegt Nienke Wijnants. ‘Als je niet weet wat je leven betekenisvol maakt, blijf je voor je het weet doen wat je altijd deed. Zonder plan, zonder idee, meedraaiend in een maatschappij waarin iedereen nou eenmaal zo doet.
Beantwoord de vragen van onder andere zingevingspsycholoog Paul Wong om daarover na te denken:
- Hoe wil je terugkijken op je leven als je 80 bent?
- Wat wil je dat mensen over jou en je leven vertellen op je begrafenis?
- Wat zou je doen als je nog maar drie maanden te leven had?
- Als je één ding kon meenemen naar een afgelegen plek, wat zou dat dan zijn?
- Als je al het geld had dat je ooit nodig zult hebben, hoe zou je je tijd dan doorbrengen?
- Van welk ding dat je nooit gedaan hebt, van welke stap die je nooit gezet hebt, zou je het meest spijt hebben aan het einde van je leven?
- Als één wens in vervulling zou kunnen gaan, welke zou dat dan zijn?
Opdracht 2: Onderzoek wat je energie geeft
Blik eens terug op de laatste week. Wat zijn dan de dingen waar je energie van krijgt? Waar je blij van wordt? Die iets toevoegen aan je dag, je week, je leven? Welke bezigheden gaven je leven afgelopen week zin, glans of betekenis?
Opdracht 3: Welke opties op het leven kies je?
Bezie je leven nu eens als die kale auto uit het artikel hierboven. Alsof je nog zou beginnen met het invullen ervan. Je opties zijn de bezigheden die het leven betekenis geven (opdracht 1) en de dingen die je energie geven (opdracht 2). Voor welke vijf opties zou je in je verder nog kale leven kiezen?
Mijn anti-bucketlist
Nu je weet wat je wél wilt, is het makkelijker om te gaan wegstrepen uit je leven. ‘Na FOMO, de fear of missing out, is het nu tijd voor JOMO, de joy of missing out,’ zegt Wijnants. ‘Als je minderen op die manier ziet, kun je beter vechten tegen je aangeboren afkeer van verlies.’
Welke dromen en bezigheden kun je met een gerust hart laten varen nu je helder hebt wat je wél wilt? Dat ooit nog Italiaans leren, een boek schrijven, een eigen bedrijf beginnen? De helft van je appgroepen? De sportschool? Hoppa!
Deze 10 spullen, dromen, hobby’s en verplichtingen kan ik prima missen…
Maak een foto van deze lijst of neem hem over in je agenda of telefoonnotities. Kies er een of twee items uit die je daadwerkelijk gaat schrappen uit je leven. Is dat gelukt, dan kun je verder met de volgende. Neem je kleine stappen dan is de kans van slagen namelijk groter.
