Zo hielp EMDR tegen een angst voor duiven

Zonder dat ze me ooit echt hebben aangevallen, heb ik altijd het gevoel dat ze het op me gemunt hebben. Wanneer ik over straat loop, houd ik altijd het luchtruim in de gaten. Fladdert er links een duif, dan ga ik naar rechts. Lijkt een confrontatie onvermijdelijk, dan duik ik in elkaar of verschuil ik me achter iemand. Vermoedelijk is die fobie terug te voeren op het feit dat ik als achtjarig meisje werd aangevallen door een haan. Die ervaring heeft zich waarschijnlijk vertaald naar mijn angst voor duiven.

Zou EMDR iets voor mij zijn? Ik heb de laatste tijd veel gehoord over deze therapie, waarbij je aan je nare ervaringen moet terugdenken terwijl je met je ogen continu de heen en weer bewegende hand van de behandelaar volgt. Op de een of andere manier zou dat goed uitpakken bij mensen die klachten houden nadat ze een ingrijpende gebeurtenis hebben meegemaakt. Maar ik voel me een beetje bezwaard om met zoiets onbenulligs als duivenangst bij zo’n Eye Movement Desensitization and Reprocessing-therapeut aan te komen. EMDR is immers erg succesvol gebleken bij Vietnam-veteranen, en die hadden toch wel met iets anders te kampen dan ik…

EMDR-therapeute Sacha Bouman wuift mijn bezwaren echter weg. EMDR is er voor iedereen die iets akeligs heeft meegemaakt, zegt zij; van iets werkelijk traumatisch tot iets wat ogenschijnlijk heel klein is. Dus oké, ik besluit het te proberen.

Om te beginnen laat Bouman me vertellen waarmee het volgens mij begon: die aanval door een haan. Ze vraagt me te beschrijven hoe ik me die gebeurtenis nu herinner. Wat denk en voel ik daarbij? Terwijl ik probeer mijn gedachten daarop ‘scherp te stellen’, concentreer ik me op haar hand, die ze ongeveer dertig centimeter voor mijn gezicht heen en weer beweegt.

Na ongeveer een halve minuut stopt ze met die handbewegingen en moet ik vertellen wat er in mij opkomt. ‘De haan fladdert vlak voor mijn ogen,’ zeg ik. ‘Houd dat beeld vast,’ antwoordt Bouman en daar gaat de hand weer. Dit herhaalt zich een paar keer; mijn ogen volgen Boumans hand terwijl er van alles gebeurt in mijn hoofd. Telkens krijg ik andere associaties. Het gevoel van angst. Mijn buurjongetje dat toekijkt.

Ik vraag mij hardop af of al die dingen ook daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. Ik kan ze me niet altijd herinneren, maar ze komen nu wel boven. Bouman legt uit dat dat er ook niet echt toe doet: dit zijn nu eenmaal de associaties die mijn brein heeft aangemaakt en die ervoor zorgen dat mijn angst levendig blijft.

Op een gegeven moment vervaagt de impressie van het kleine meisje met de haan langzaam. Dan richten we ons op een ander aspect dat indruk op me heeft gemaakt. Zoals het gefladder. Alle angstige associaties die ik nog heb bij het beeld, worden op deze manier een voor een aangepakt.

In de loop van de sessie merk ik hoe het beeld langzaam vervaagt, het ene stukje wat sneller dan het andere. De haan is inmiddels een brij van rode en gele kleuren geworden. Mijn angst heeft plaatsgemaakt voor een soort strijdbaarheid: ‘Stom beest, wegwezen!’ Kennelijk werkt dat ook door in mijn houding. De therapeute merkt dat ze haar hand hoger moet houden om op ooghoogte te blijven. Zonder dat ik het zelf in de gaten had, ben ik meer rechtop gaan zitten.

Een dag later loop ik weer door Amsterdam. Ik neem bijna vanzelf de route die voorkomt dat ik onder bomen vol duiven door moet. Maar ik bedenk me en been met grote passen af op een groep rondkuierende duiven. Eigenlijk wist ik al wat er zou gebeuren: wild fladderend vluchten ze voor me. Ik loop door en voel me een winnaar. En twee weken later is dat nog steeds zo.