Een geniale vader is niet alles – boeken

In 1980 richtte miljonair Robert Graham een spermabank op voor Nobelprijswinnaars en andere geleerden, met als doel superieure mensen te ontwikkelen. In de negentien jaar dat de spermabank open was, werden 217 kinderen uit het supersperma geboren. In Wonderkind op bestelling gaat journa­list David Plotz op zoek naar deze zogenaamde ‘geniekinderen’ en hun donoren. Hebben deze kinderen zich inderdaad ontwikkeld tot bolle­bozen? En hoe is het om Nobelprijs-dna te hebben – een lust of een last? Door het boek heen lopen de speurtochten van verschillende kinderen naar hun biologische vader, zoals die van de vijftienjarige Tom die op zoek gaat naar een man met de codenaam Donor Koraal.

De Nobelprijs-spermabank is een uiting van eugenetica, een tak van wetenschap die als doel heeft het menselijk ras te verbeteren. Volgens eugenetici mogen alleen de beste mensen zich voortplanten. ‘Inferieure’ bevolkingsgroepen als gehandicapten moeten uitgeroeid worden. Won­derkind op bestelling vertelt dan ook niet alleen het interessante verhaal van de zoekende donor­kinderen, maar zet ook aan tot nadenken. Is het werkelijk mogelijk genieën te creëren? Zijn, zoals de oprichter van de Nobelprijs-spermabank beweert, genen belangrijker dan opvoeding als het gaat om het iq?

Van de dertig kinderen die Plotz weet

op te sporen, blijken de meeste inderdaad slim. Slechts een klein aantal presteert onder de maat. Niet vreemd, gezien het feit dat intelligentie inderdaad voor een groot deel – sommigen beweren zelfs voor 80 procent – overerfbaar is. Toch levert de spermabank geen bewijs voor de stelling dat genen belangrijker zijn dan opvoeding. De ‘genie­kinderen’ zijn namelijk ook opge­groeid in welgestelde gezinnen die ze stimuleerden hun intellect te ontwikkelen. Praktisch elk kind zou het in zo’n omgeving goed doen. Bovendien zijn (wetenschappelijke) prestaties maar voor een deel afhankelijk van intelligentie. Om te presteren moet je ook gemotiveerd zijn en in jezelf geloven.

Zo bakt Tom er in eerste instantie weinig van. Hij blowt, drinkt en loopt op school de kantjes ervan af. Maar zodra hij hoort dat zijn vader een genie is, schieten zijn schoolcijfers omhoog. Kortom, een dosis sperma, hoe excellent ook, is bij lange na niet voldoende.

Wonderkind op bestelling, David Plotz, A.W. Bruna, € 14,95