Frits (51) is filmmaker en fotograaf. Hij voelt zich snel geclaimd in een relatie.
‘Ik ben een ondernemer en leef voor mijn werk. Soms past daar een relatie bij, soms niet. Ik ben dertien jaar getrouwd geweest en kwam er gaandeweg achter dat het huwelijk niets voor mij is. Mijn ex is een lieve vrouw en een goede moeder, maar ik wilde niet leven in haar structuur.
Ben je (een beetje) bang voor de liefde?
Ik ben losser, doe liever waar ik op dat moment behoefte aan heb. Ik verlangde naar een ander leven. Tot diep in de nacht voerde ik gesprekken met vrienden, we dronken whisky en luisterden naar muziek van Jeff Buckley en Radiohead. Als ik de volgende dag thuiskwam, de kerstboom zag en die honderd kerstkaarten aan de muur, voelde ik me vervreemd. Ik wilde avontuur en vrijheid, rock-’n-roll.
Na mijn scheiding heb ik nog wel zes serieuzere relaties gehad, die allemaal een bepaald patroon volgden. Leer ik iemand kennen, dan ga ik er vol voor, maar na een tijdje wil ik weer mijn eigen dingen doen. Als een vrouw dat niet begrijpt en aan me gaat trekken, voel ik me geclaimd. Afspraken worden verplichtingen, ik krijg het benauwd en mijn liefde neemt af.
Ook in mijn laatste relatie bleef ik maar zoeken naar iets wat ik niet kon benoemen. Pas toen het weer was stukgelopen, besefte ik dat ik bij haar eigenlijk alles had kunnen vinden waar ik op hoopte. Soms maak ik me zorgen over de toekomst, zo zonder relatie. Mijn dochter van 18 gaat steeds meer haar eigen weg, mijn werk verandert…
Ik heb nooit spijt van mijn scheiding gehad, maar er hangt wel een prijskaartje aan. De happy kilometers zijn fijn, maar de eenzame meters voelen soms pijnlijk confronterend. Voor wat ik nooit wilde – huisje, relatie, kopje thee op de bank – zou ik dan opeens veel overhebben.’
Urias (45) is muzikant, muziekproducent en trainer-coach. Via verschillende relaties leerde hij hoe belangrijk vrijheid voor hem is.
‘Ik kan niet met, ik kan niet zonder – dat typeert de knipperlichtrelatie met mijn ex Anne het best. Ik ontmoette haar nadat mijn huwelijk op de klippen was gelopen. In die relatie was ik somber geweest en had ik een grote drang om te ontsnappen. Anne was gereserveerd en afhoudend, en ik werd daar heel bezitterig van.
Als ik op mijn telefoon zag dat ze online was, werd ik wantrouwig. In mijn hoofd was ze dan aan het appen met een andere man. En doordat ze een kind heeft, was ze toch al nooit honderd procent beschikbaar voor mij. Na drie jaar ging het uit; ze zei dat ik haar benauwde en eigenlijk was ik het trekken aan haar ook wel zat.
Ik ontmoette een ander en bij haar was het net andersom. Zij wilde op vakantie en samen leuke dingen doen, ik hield haar op afstand. Zij zei op alles “ja”, maar als iemand zó meegaand is, gaat voor mij de spanning eraf. Opeens kreeg ik meer begrip voor Anne, voor wat er in haar hoofd was omgegaan. Ik begon haar te missen en zocht haar weer eens op.
Direct was er weer die aantrekkingskracht, maar nu liep ik niet zo hard van stapel. En hoe afstandelijker ik me opstelde, hoe aanhankelijker zij werd. Daar werd ik al snel weer benauwd van, het opgesloten gevoel dat ik kende uit eerdere relaties.
Training Houd me vast (voor jou en je partner)
- Leer elkaar écht zien en begrijpen
- Ontdek hoe jullie pijnlijke momenten uit het verleden kunnen loslaten
- Officiële Emotionally Focused Therapy (EFT) training van Sue Johnson
- Met het boek Houd me vast van Sue Johnson
175,-
Uit gesprekken met een therapeut bleek dat ik erg gehecht ben aan mijn vrijheid – een vrijheid die ik pas ervaar als ik aan niemand verantwoording hoef af te leggen. Vandaar mijn angst voor totale overgave, en vandaar mijn grote behoefte aan tijd en ruimte voor mezelf.
Anne en ik zijn weer uit elkaar, maar ik weet nu dat mijn gevoel van verstikking niets met haar te maken had.’
Luna (45) is grafisch ontwerper. Ze krijgt het benauwd als iemand echt voor haar kiest.
‘Mijn huidige verhouding is veilig en toch spannend. We hebben een paar keer gezoend, verder zijn we niet gekomen. Hij wil niet, omdat hij getrouwd is en kinderen heeft. Zo’n liefde is onbereikbaar en gaat nergens heen, maar ik kan hem niet loslaten.
’s Avonds, als ik alleen thuis ben, brand ik van verlangen om hem even te bellen of te appen. Ik blijf maar aan hem te denken. Toch wil ik niet dat hij zijn gezin voor mij verlaat. Alleen al bij het idee krijg ik het benauwd, van de verantwoordelijkheid die dat met zich meebrengt.
De angst om me te binden komt misschien voort uit de zelfmoord van mijn broer toen ik 14 was. Mijn onbezorgde jeugd was in één klap voorbij. Hij was depressief en ik had altijd veel met hem gepraat – ’s morgens had ik hem nog moed ingesproken, ’s middags stond de ambulance voor de deur. Nog steeds ben ik boos en verdrietig. Ik voelde me zo in de steek gelaten dat ik het moeilijk vind nieuwe banden aan te gaan.
Ik ben uit meerdere relaties gebroken omdat ik ze verstikkend vond. De eerste was met de vriend van mijn broer, die me na zijn dood troostte. We kregen iets en ik raakte op mijn 17de zwanger. Het was een lieve man, maar we zijn gewoon te vroeg aan die relatie begonnen. Ik wilde nog vrij zijn, experimenteren.
Daarna was er een man die heel jaloers en bezitterig was, gewelddadig zelfs. Dat was ook niet bevorderlijk voor mijn behoefte om me te binden.
Ik weet niet of ik ooit nog mijn leven met iemand wil delen. Ik vind het prima om alleen te zijn. Hoewel, ik zit de helft van de tijd te verlangen naar een persoon die er niet is. Maar áls ik hem zie, op die kleine momenten, voelt alles weer even heel goed.’
Training Van single naar samen
- Leer wat je valkuilen zijn in de liefde
- Ontdek welk relatietype je bent
- Kom erachter wat voor partner bij je past
79,-
Inge (56) is entertainer op feesten en partijen. Ze wijst mannen af om zelf niet afgewezen te worden.
‘Van de ene op de andere dag liet mijn man me in de steek. Na twintig jaar huwelijk, met twee kinderen, biechtte hij plotseling op verliefd te zijn op een klant. Diezelfde avond vertrok hij nog om met haar te gaan samenwonen.
Voor mijn werk speelde ik op feestjes en partijen altijd het typetje Annie, de serveerster die door haar man was ingeruild voor de tien jaar jongere Sletlana. Nu was dat opeens mijn eigen werkelijkheid.
Terugkijkend heb ik het onbewust altijd gevreesd. Uit angst mijn man te verliezen heb ik mezelf weggecijferd en vergaf ik het hem als hij met andere vrouwen sms’te. Ik gaf mezelf daar de schuld van.
Sinds mijn scheiding heb ik bindingsangst. Liever alleen dan weer al dat leed doorstaan. “Jij hecht je alleen aan je paard,” zeggen mensen weleens. Dat klopt, want zoveel verdriet wil ik nooit meer meemaken. Ik deel nu liever zelf de genadeklap uit.
Ik ontmoette een leuke man, lief, hij begreep me. Hoewel alles klopte, dacht ik al na een paar weken: straks geef ik alles voor hem op en gaat het weer mis. Ik heb de relatie beëindigd, hem in verwarring achterlatend. Uitmaken doet ook pijn, maar op deze manier houd ik in elk geval zelf de controle. Voordat de ander in de gaten heeft dat ik helemaal niet zo leuk ben, stop ik er maar vast mee. Het is een hersenspinsel, maar wel een heel hardnekkige.
Mijn angst voor afwijzing – en dus voor binding – speelt niet alleen op liefdesgebied. Ook als het om werk gaat, vermijd ik dingen. Liep het bij een baas niet lekker, dan zei ik er niets van maar ging ik vast op zoek naar iets anders. Om de kans op afwijzing door een werkgever te verkleinen, ben ik uiteindelijk voor mezelf begonnen. Zo houd ik de touwtjes zelf in handen.’
Bronnen o.a.: A. Levine en R. Heller, Verbonden – Hechting & Liefde, Boom uitgevers, 2016 / R. Ponnet, Blijf bij mij, Lannoo, 2012
Niet te dichtbij
We hebben allemaal een aangeboren behoefte om ons te binden – als baby zouden we immers niet overleven zonder de bescherming van anderen. Ruwweg de helft van de mensen ontwikkelt als kind een veilige hechtingsstijl, wat inhoudt dat je weinig piekert over de liefde en je prettig voelt bij intimiteit. Je bent in staat langdurige, stabiele relaties aan te gaan en hebt geen onrealistische verwachtingen van je partner.
De andere helft heeft een vermijdende of een afwerende stijl. Een vermijdend gehecht kind durft er niet op te vertrouwen dat de opvoeder er voor hem is; het onderdrukt angst, vermijdt contact en gedraagt zich zelfstandig. Een kind dat afwerend gehecht is, is onzeker over de beschikbaarheid van de opvoeder en zoekt op een boze of huilende, vaak claimende manier contact.
De verschillende hechtingsstijlen zijn terug te zien in volwassen relaties, ontdekten de Amerikaanse psychiater Amir Levine en psycholoog Rachel Heller. Waar de een zich zeker voelt in de liefde, heeft de ander moeite met nabijheid of gelijkwaardige relaties. Je afhankelijk opstellen, bang zijn om verlaten te worden of je partner op afstand houden; het heeft allemaal te maken met de manier waarop je je als kind hebt gehecht.
Maar de meeste mensen herkennen zich wel een beetje in alle stijlen. Want, benadrukken Levine en Heller, het zijn geen statische labels, maar dimensies waarop je hoger of lager kunt scoren.
Door ervaringen met familie, vrienden en in liefdesrelaties kan je hechtingsstijl in de loop van je leven veranderen. Wie ooit bruut gedumpt is, gaat een nieuwe relatie misschien liever uit de weg. Die persoon heeft ‘bindingsangst’, zoals dat in de volksmond heet. Bang om weer te worden gekwetst, ontwikkelt hij een vermijdende stijl. Ook mensen die helemaal geen behoefte aan intimiteit lijken te hebben, krijgen vaak het stempel bindingsangst.
Volgens de Vlaamse seksuoloog Rika Ponnet koesteren zij een ideaalbeeld van een vrij leven vol zelfontplooiing en vinden ze relaties al snel verstikkend, een bedreiging van hun onafhankelijkheid. ‘Maar hun dadendrang is vaak een vlucht, weg van intimiteit,’ zegt Ponnet. ‘De behoefte daaraan hebben ze onderdrukt, bijvoorbeeld als gevolg van een jeugd waarin weinig ruimte was voor liefde en verbondenheid.’
Deze ‘vermijders’ doen dat om niet te hoeven voelen, zegt Ponnet. In het begin kunnen ze nog zo blij zijn met hun nieuwe partner, zodra de relatie hechter wordt, bekoelt de liefde.
Dan treden er strategieën in werking om het ‘teveel’ aan intimiteit tegen te gaan: letten op kleine imperfecties van de partner, zich verliezen in werk en hobby’s of lichamelijk contact vermijden. Maar als de ander eenmaal is weggeduwd en de dreiging van intimiteit is verdwenen, kunnen de positieve gevoelens voor die persoon weer in alle hevigheid terugkeren, waardoor een patroon van aantrekken en afstoten ontstaat.
Is er iets te doen aan bindingsangst, dus een vermijdende stijl? Psycholoog Pieternel Dijkstra, expert op het gebied van relatieprocessen, denkt van wel. ‘Een veilige hechtingsstijl laat zich niet afdwingen, maar het helpt als je je eigen drijfveren kent.
Ga je intimiteit uit de weg uit angst voor afwijzing? Of hoef je oprecht niet zo nodig emotioneel close met iemand te zijn? Of heb je die behoefte wel, maar loop je er toch steeds voor weg? Zie je het patroon, dan kun je er vervolgens boven uitstijgen. Bijvoorbeeld door bij jezelf de neiging om weg te lopen op te merken, en vervolgens iets anders te doen, zoals blijven.’
‘Niemand is de rest van zijn leven gedoemd tot één hechtingsstijl,’ aldus Ponnet. ‘Het is wel een soort blauwdruk, maar die kan ook makkelijk veranderen. Zo kan interactie met een nieuwe geliefde je eigen stijl versterken of afzwakken. Is hij of zij veilig gehecht, dan heeft dat ook een gunstige invloed op jouw gevoel van veiligheid en dus op je eigen liefdesgeluk.’
