De vraag

Kan een kind ook in twee talen leren lezen?

Mijn man is Duits, ik ben Nederlands en mijn dochter gaat naar een Nederlandse school. Mijn dochter is net begonnen met leren lezen en schrijven. Ik wil graag weten wanneer wij het beste kunnen beginnen met tweetalig schrijf- en leesonderwijs. Ze kan al wel een beetje Duits lezen. Ik vraag mij af of ik nu al moet uitleggen wat bijvoorbeeld een ü betekent in het Duits.

Het advies

 

Het verstaan en spreken van een taal (de zogenaamde mondelinge vaardigheden) zijn van een heel andere orde dan het lezen en schrijven van een taal (de schriftelijke vaardigheden). Dat zal ik toelichten.

De mondelinge vaardigheden worden eigenlijk automatisch door een kind verworven. Dat kan in één of meerdere talen tegelijk gebeuren, zolang het kind maar genoeg taalaanbod ontvangt in al die talen. Kinderen hebben hiervoor een aangeboren taalvermogen, dat heel gevoelig is tot ze een jaar of acht worden. Het kost een kind dan ook geen bewuste cognitieve inspanning om taal te leren spreken en verstaan, en ook als het kind meer dan één taal in zijn of haar leefomgeving hoort, raakt het daar niet van in de war. Omdat uw dochter tweetalig wordt opgevoed, heeft u dit waarschijnlijk ook zelf al ervaren.

Geschreven taal wordt door taalkundigen beschouwd als een ‘onvolledige weergave’ van gesproken taal. Je kunt immers wel letterlijk opschrijven wat iemand zei, maar voor een lezer gaat veel informatie verloren, die voor een luisteraar wel direct duidelijk is. Een luisteraar kan bijvoorbeeld direct horen dat de spreker een vrouw is, dat ze een Limburgs accent heeft, dat ze zich erg boos maakt terwijl ze praat, en dat ze de laatste woorden van haar zin het belangrijkst vindt, omdat ze die sterk benadrukt. Al die extra informatie gaat verloren als je gesproken woorden ‘reduceert’ tot geschreven woorden.

Je zou kunnen zeggen dat geschreven taal wat verder van onze natuur afstaat dan gesproken taal, en kinderen beschikken voor het leren van schriftelijke taalvaardigheden dan ook niet over zo’n mooi aangeboren vermogen. Anders gezegd: mondelinge vaardigheden kun je verwerven, maar schriftelijke taalvaardigheden moet je leren, en dat laatste kost wèl cognitieve inspanning. Zo rond hun zesde jaar zijn kinderen gemiddeld cognitief rijp om aan dit leerproces te beginnen. Maar als een kind gevraagd wordt om twee talen tegelijk te leren lezen en schrijven, dan vormt dat wèl een extra cognitieve belasting. En bovendien: het kind zou wel degelijk in de war kunnen raken, zeker bij twee talen die veel op elkaar lijken, zoals bij het Nederlands en Duits het geval is.

Het is gewoon wat veel van het goede om tegelijkertijd te moeten leren dat je dezelfde klank kunt schrijven als ‘oe’ (in het Nederlands) en als ‘u’ (in het Duits), en een andere klank als ‘uu’, maar ook als ‘ü’. Het Nederlands is op zich al ingewikkeld genoeg, met die lange ij en korte ei, en met de ‘Adje au’ en ‘Otje ou’.

Daarom luidt mijn advies: laat uw dochter eerst op school in het Nederlands leren lezen en schrijven, en begin pas met het Duits als de herkenning van de verschillende klanken bij haar goed geautomatiseerd verloopt. Bij vlotte, probleemloze lezers kun je verwachten dat dit ongeveer aan het einde van groep 3 het geval is: zij kunnen na een jaar onderwijs snel de verschillende leestekens verklanken, en halen ze weinig meer door elkaar. Mocht uw dochter tot de wat minder vlotte lezers blijken te behoren –ook helemaal geen schande-, wacht u dan gerust nog een jaartje langer met het Duits, tot het einde van groep 4.
Veel succes gewenst!

 

Tweetalig opvoeden biedt veel voordelen, maar hoe dóe je het? 

Neem een kijkje op de volgende sites:

Meer weten over dit thema? Bekijk Opvoeden
Deel dit artikel:
25 mei 2007 | Laatst gewijzigd op 20 februari 2020

Lees ook deze artikelen

‘Ik zie mijn kind echt veranderen’
Artikel

‘Ik zie mijn kind echt veranderen’

Kinderen van laagopgeleide ouders beginnen vaak met een achterstand aan de basisschool. Thuis wordt er niet veel voorgelezen of ge...
Je eigen pad kiezen: zo overwin je (samen) de obstakels
Branded content

Je eigen pad kiezen: zo overwin je (samen) de obstakels

Een nieuwe weg inslaan gaat vaak niet zonder slag of stoot. Ook al heb je helemaal helder wat je wilt, je komt obstakels tegen. Va...
Leven volgens je bioritme
Verhaal

Leven volgens je bioritme

Steeds meer studies bewijzen hoeveel het je oplevert om je dagelijkse pieken en dips te benutten. Wetenschapsjournalist Dennis Rij...
Leven volgens je bioritme
Verhaal

Leven volgens je bioritme

Steeds meer studies bewijzen hoeveel het je oplevert om je dagelijkse pieken en dips te benutten. Wetenschapsjournalist Dennis Rij...
Tweetalig opvoeden – hoe doe je dat?
Advies

Tweetalig opvoeden – hoe doe je dat?

Ik ben Schots en mijn man is Nederlands. Wij willen onze zoon van 16 maanden graag tweetalig opvoeden. Ik lees hem voor in het Eng...
Als je kind geen ‘nee’ accepteert
Artikel

Als je kind geen ‘nee’ accepteert

Als we ‘nee’ zeggen tegen een kind dat om een ijsje vraagt, zouden we het liefst als antwoord horen: ‘Bedankt mama/papa dat ...
Zeggen = onthouden
Kort

Zeggen = onthouden

Kleuters leren de namen van dingen stukken beter als u ze die laat zeggen, in plaats van ze alleen aan te wijzen of te benoemen. D...
Liegen over Sinterklaas, kan dat wel?
Artikel

Liegen over Sinterklaas, kan dat wel?

Al honderden jaren wordt het sinterklaasfeest in Nederland gevierd. Maar is dit feest opvoedkundig gezien wel verantwoord? Veel ki...
Leren praten in 14 stappen: zo voorkom je een taalachterstand
Artikel

Leren praten in 14 stappen: zo voorkom je een taalachterstand

Taalverwerving verloopt in een vaste volgorde: er is geen kind dat ‘ik’ zegt voor het zijn eigen neus kan aanwijzen. De veerti...
Wat kindertekeningen vertellen
Artikel

Wat kindertekeningen vertellen

Niets geeft zo’n mooi beeld van de ontwikkeling van een kind als zijn tekeningen. Want het ontdekken van de wereld doet het ook ...
8354